Page 463 - 2021 Yıllık Rapor

TÜRKİYE BÜYÜK MİLLET MECLİSİ KAMU DENETÇİLİĞİ KURUMU

9. HAK ARAMA KÜLTÜRÜNÜN YAYGINLAŞTIRILMASI VE
PAYDAŞLARLA İLİŞKİLER

Kişi hak ve özgürlüklerinin korunması ve geliştirilmesi hususunda alternatif çözüm yolu
olarak ombudsmanlık kurumlarının gündeme gelmesi sonucunda dünyadaki bu genel
yönelime paralel olarak Türkiye’de de insan haklarına saygılı, hukuk ve hakkaniyete
uygun olarak çalışan, hesap verebilir bir yönetim için çalışacak bağımsız ve etkin bir
kuruma olan ihtiyaç doğrultusunda Kamu Denetçiliği Kurumu kurulmuştur.
Bununla birlikte, İnsan Hakları ve Eşitlik Kurumu, Kişisel Verileri Koruma Kurumu,
Bilgi Edinme Değerlendirme Kurulu, bireylerin kamu hizmetlerine ilişkin bilgi, görüş,
istek, şikâyet ve taleplerini iletebildiği Cumhurbaşkanlığı İletişim Merkezi-CİMER ve
Açık Kapı uygulamaları da kişilerin haklarını aramaları bağlamında başvurabileceği
yollardan bazıları olmuştur.
Fakat hukuk devleti ilkesinin geçerli olabilmesi için gerekli olan ve denetimi etkin kılan
en önemli unsurlardan birisi bu mekanizmaların varlığı iken; bir diğeri ise, hakkını
kullanan bilinçli bireylerin varlığıdır. Zira re’sen inceleme-soruşturma imkânı kimi
durumlarda bulunmakla birlikte bireylerin hak arama yollarını kullanarak denetim
mercilerini harekete geçirmesiyle çok daha geniş bir saha hukuk ve mevzuat açısından
değerlendirilebilmektedir. Bu bakımdan, hak arama yollarının aktif kullanımı, devlet
organizasyonunun düzenli işlemesine katkı sunmaktadır.
Ancak hak arama yollarının bilinmesi ve bunların kullanılması tek başına yeterli değildir.
Özellikle hak arama imkânlarına dair temel bilgilerdeki eksiklik ve bazen de her yolun
denenmesi anlayışı, hem bireylerin tatmin olmamasına hem de ilgili kuruluşların
gereksiz yere meşgul edilmesine sebep olmaktadır. Dolayısıyla hak arama yolları
hakkında temel bilgileri edinen ve bu suretle en etkin çözümün nerede bulunabileceğini
gören bireylerin varlığı, anılan olumsuzlukları ortadan kaldırabilecektir. Bunun
gerçekleşebilmesi için yapılması gereken ise, hak arama kültürünün tüm toplum
kesimlerine yaygınlaştırılmasıdır.
Bir taraftan kamu denetçisine başvurma hakkı çerçevesinde KDK’nın tanıtılması
gerekliliği, diğer taraftan başka hak arama yollarının söz konusu olması halinde bunlara
yönelik bilgilendirme ve yönlendirmelerin yapılması, hak arama kültürünün toplumsal
düzeyde istenen seviyelere ulaşması için önem taşımaktadır.
Bu kapsamda Kurumumuz, hak arama yollarının etkin bir şekilde tanıtılması ve
toplumdaki haklar kültürünün kökleştirilmesi rolünü etkin bir şekilde üstlenmektedir.
Bu doğrultuda Kurumumuz bir taraftan temel hak ve hürriyetlerin geniş kitleler nezdinde
bilinilirliğini artırmayı hedeflerken, diğer taraftan, kamu denetçisine başvurma hakkı
başta olmak üzere, tüm hak arama yollarının kamuoyuna tanıtılmasına çabalamaktadır.
Bu durum, hak arama kültürünün toplumda yaygınlaşması sonucunu doğuracak
ve böylece Kamu Denetçiliği Kurumunun da tanınmasına olumlu yönde katkı

462 2021 YILLIK RAPOR