Page 47 - Ön kapak-merged (1)

İyi Yönetim İlkeleri Rehberi

HUKUKİ DAYANAK

Ölçülülük ilkesi, Anayasanın 13’üncü maddesinde, temel hak ve
hürriyetlerin sınırlanması rejimi bağlamında düzenlenmiştir. Maddede
açıkça “Temel hak ve hürriyetler, özlerine dokunulmaksızın yalnızca
Anayasanın ilgili maddelerinde belirtilen sebeplere bağlı olarak ve ancak
kanunla sınırlanabilir. Bu sınırlamalar, Anayasanın sözüne ve ruhuna,
demokratik toplum düzeninin ve lâik Cumhuriyetin gereklerine ve ölçülülük
ilkesine aykırı olamaz” denilmek suretiyle, temel hak ve hürriyetlerin
sınırlanmasında ölçülülük ilkesine aykırı hareket edilemeyeceği hüküm
altına alınmıştır.

Avrupa Konseyi Bakanlar Komitesinin İyi İdare Konusunda Üye Devletlere
CM/REC(2007)7 sayılı Tavsiye Kararına ekli “İyi İdare Yasası”nın 5’inci
maddesinde, “İdare orantılılık ilkesine uygun faaliyette bulunur.

İdare, özel kişilerin hak ve çıkarlarını etkileyen önlemlere ancak gerekli
olduğunda ve amacın gerektirdiği ölçüde başvurur.
İdare takdir yetkisi kullandığında, kararının özel kişilerin hak ve çıkarları
üzerindeki her türlü olumsuz etkisi ile takip edilen amaç arasında uygun
bir denge kurar. Alınan hiç bir önlem aşırı olmamalıdır” ifadelerine yer
verilmiştir.

Ayrıca “Avrupa Doğru İdari Davranış Yasası”nın “Orantılılık” başlıklı 6’ncı
maddesinde, “Yetkili, karar alırken alınan önlemlerin amaçla orantılı
olmasına dikkat edecektir. Yetkili özellikle, sınırlama ya da yükümlülüğün
işlemin amacıyla orantılı olmadığı durumda, vatandaşların haklarını
sınırlamaktan ya da yükümlülük getirmekten kaçınacaktır. Yetkili, karar
alırken özel kişilerin menfaatleri ile kamunun menfaatleri arasındaki adil
dengeye saygı gösterecektir” hükmüyle, ölçülülük ilkesinin hem işlemin
amaçla orantılı olması yönüne hem de kamu yararı-özel yarar arasındaki
dengeye ilişkin yönüne değinilmiştir.

46