Page 13 - 6. yılında ombudsmanlık web

GİRİŞ

Kamu Denetçiliği Kurumu (KDK) veya dünyada bilinen ismiyle Ombudsmanlık
Kurumu, bir yandan bireyin temel hak ve özgürlüklerini koruyup geliştirmekte, di-
ğer yandan da halkın yönetime katılımını sağlamak sureti ile yönetimin işleyişinin
iyileştirilmesine katkı sunmaktadır. Bu sayede Kurum, kamu vicdanının sesi olarak,
devlet-birey ilişkisinin karşılıklı güvene dayandığı güçlü bir toplum ve ülke oluşumuna
vesile olmaktadır. Temel hak ve özgürlüklerin kamu idaresine karşı korunması, ayrıca
insan haklarına ve hukukun üstünlüğü anlayışına saygının geliştirilmesi, demokratik
toplumların temel meselesidir. Günümüz dünyasında bu idealin gerçekleştirilmesi için
daha esnek ve hızlı hareket edebilen, ayrıca birey açısından kolay ve ücretsiz ulaşı-
labilen yapıların oluşturulmasına ihtiyaç duyulmaktadır. İşte Ombudsmanlık temelde
böyle bir ihtiyaçtan doğmuştur.

Bireyin öneminden hareket eden çağdaş toplumlarda “uzlaşma”, uyuşmazlıkların
çözüme kavuşturulmasında tercih edilen temel bir yöntemdir. Bu noktada Ombuds-
manlık kurumları, güçlü kamu idaresine karşı zayıf ve incinebilir konumdaki bireylerin
daha etkili bir şekilde korunması amacıyla alternatif yol ve yöntemleri esas almakta;
idare ile birey arasında hak arama, uzlaşma ve müzakereye dayalı çağdaş bir yöne-
tim anlayışının oluşmasına fırsat vermektedir. Bunun sonucu olarak “hak”, “hukuk”
ve “adalet” kavramlarından ilham alan, hukuka bağlı ve iyi yönetim ilkeleri üzeri-
ne kurulu bir kamu idaresinin oluşmasına katkı sağlamaktadır. Avrupa ülkelerinde
“Ombudsman” ismi altında uzun yıllar önce oluşturulmuş olan kurumun kökenlerinin,
Selçuklu ve Osmanlı Devletleri dönemi Türk devlet uygulamalarına dayandığı hususu,
uluslararası alanda kabul gören bilimsel çalışmalar tarafından da dile getirilmektedir.
Bugünkü anlamında ülkemizde ve dünyada oluşturulan Ombudsmanlık kurumlarının,
Osmanlı Devletindeki “Ahilik”, “Fütüvvet”, Kadi-l Kudat, “Divan-ı Mezalim” vs. adı veri-
len ve vatandaşların şikâyetlerinin de ele alındığı bir danışma meclisi niteliğinde gö-

14 ŞUB A T 2019 11