Page 46 - Türkiye'deki Suriyeliler - Özel Rapor

TÜRKİYE BÜYÜK MİLLET MECLİSİ KAMU DENETÇİLİĞİ KURUMU

‘GÖÇ’ OLGUSU VE TEMEL KAVRAMLAR

‘Göç’, insanların bireysel ya da topluca, iradi ya da zorunlu olarak kendi ülkeleri içinde ya da
ülkeler arasında hareket etmeleri şeklinde tanımlanmaktadır. İnsanlık tarihinin gelişiminin
en önemli dinamiği olan göçler için Prof. Dr. Kemal Karpat, “göçler, insan tarihini, hatta
yaşayan mahlûkların ve bitkilerin hayatını ve yeryüzüne dağılışını değiştiren en etkin olgudur.
Ama her şeyden evvel göçler farklı fizyolojik yapısı, dili, dini ve adetleri olan insanları diğerleri
ile kaynaştırmış, değişik toplumların ve örgütlenme şekillerinin ortaya çıkmasını sağlamıştır.
Toplumların kültürel değişim süreçlerinde, hatta çeşitli kültürlerin karışımından yeni
kültürler yaratan ana güçlerden birisi şüphesiz göçtür” demektedir. 18

Cumhuriyet Türkiye’sinin inşasında, Ülkemize Balkanlardan ve Kafkaslardan göç eden
muhacirlerin kayda değer bir rolü olmuştur. Prof. Dr. K. Karpat da “Türkiye, göçler sayesinde
kurulmuş, değişmiş ve bugün milli devlet haline gelmiştir” sözleri ile bu duruma işaret etmektedir. 19
Gerek Anadolu Selçuklu Devleti gerekse Osmanlı İmparatorluğu, Orta Asya’dan
Anadolu’ya göç eden bir Türk boyu tarafından kurulmuştur. Aynı şekilde, Arap-İsrail
Savaşları ve Filistinlilerin göçü, Orta Doğu coğrafyasının kaderini belirlemiştir. Amerika
Birleşik Devletleri’nin temelini de İngiltere başta olmak üzere çeşitli ülkelerden getirilen
göçmen koloniler oluşturmaktadır.

Tarihi, insanlık tarihi kadar eski olan ‘göç’ olgusu, siyasi, sosyal, ekonomik ve kültürel
gelişmelerle yakın ve yoğun etkileşim içerisindedir. Medeniyetlerin göçle şekillendiğini
söylemek yanlış olmayacaktır. Göç eden insan toplulukları göç ettikleri yerlerde
yaşayabilecekleri şehirler inşa etmiş, tarih boyunca önemli kültür ve medeniyetlerin
kurulmasını sağlamıştır. Ayrıca göç eden insanlar göç ettikleri şehirlerin sosyo-ekonomik
ve kültürel dokularını yeniden şekillendirerek, gittikleri coğrafyaların bu anlamda
zenginleşmesine katkı sağlamışlardır. 14-16 Ekim 2015 tarihlerinde İstanbul’da düzenlenen
Küresel Göç ve Kalkınma Forumu Yıllık Zirvesi’nde de ifade edildiği üzere, tarihteki
medeniyetlerin temsilcisi olan İstanbul, Roma, Pekin, Bağdat ve nice başka şehirler esasen
göçün meydana getirdiği, zenginleştirdiği ve kalkındırdığı şehirlerdir. 20
Uluslararası Göç Örgütü (IOM) verilerine göre, bugün dünyadaki her yedi kişiden biri
göçmendir. Bu veri, günümüzde neredeyse 1 milyar kişinin göçmen konumunda olduğu
21
anlamına gelmektedir. ‘Göç’ kavramının uluslararası düzeyde, üzerinde mutabakata
varılmış hukuki bir tanımı henüz bulunmamakla birlikte, IOM tarafından genel kabul
görmüş tanıma göre:

18 Kemal KARPAT, “Önsöz-Türkiye’nin Göç Tarihi: 14. Yüzyıldan 21. Yüzyıla Türkiye’ye Göçler”, Der. M.
Murat ERDOĞAN-Ayhan KAYA, Bilgi Üniversitesi Yayınevi, İstanbul, 2015, s.XIII vd.
19 a.g.e.
20 Bkz. http://www.basbakanlik.gov.tr/Forms/_Article/pg_Article.aspx?Id=6c75a41d-58ac-4f70-8a97-
6fa6ed7eea26; erişim tarihi: 09/01/2017.

21 Bkz. Uluslararası Göç Örgütü’nün (IOM) resmi internet sayfası (http://www.turkey.iom.int/tr/iom-turkiye-
hakkinda); erişim tarihi: 26/01/2018.

46 TÜRKİYE’DEKİ SURİYELİLER ÖZEL RAPORU