Page 97 - 2021 Yıllık Rapor

TÜRKİYE BÜYÜK MİLLET MECLİSİ KAMU DENETÇİLİĞİ KURUMU

6.1 ADALETE KOLAY, HIZLI ERİŞİM İLE DOSTANE ÇÖZÜM
YÖNTEMLERİ

Adalet, hem kişiler arasındaki hem de devlet ve vatandaşları arasındaki ilişkilerin sağlıklı
yürütülmesinde önem taşımaktadır. Tarih boyunca farklı medeniyetlerin adaletin
hüküm sürmesinde gösterdikleri ihtimam da bunu açıkça ortaya koymaktadır. Mensubu
olduğumuz kadim medeniyet anlayışımız ise, adalet kavramını toplumsal yapının
merkezine konumlandırmış ve devlet işlerinde yöneticilerin adil olması gerekliliğine
vurgu yapmıştır. Bu yönüyle de adalet, sadece yargı mercilerinin gözetmesi gereken bir
yaklaşımdan ziyade devletin tüm organlarının faaliyetlerinde referans noktası olarak
kabul edilen bir dünya görüşü olarak benimsenmiştir.

Aslında adalete verilen bu değerle haksızlığın veya uyuşmazlığın olmadığı bir
toplumsal düzen kurulmak istenmiştir. Ancak insanların kendi aralarında veya devletle
ihtilafa düşebilmeleri de oldukça tabii bir durumdur. Önemli olan, ortaya çıkan
uyuşmazlıkların çözümünde tarafların ve kamu vicdanının hakkın yerine getirildiği
inancına ulaşabilmesidir. Bunun gerçekleşebilmesi içinse ihtilafların çözümünün hızlı
surette olması ve tarafları çekişmeye düşürmeden uzlaştırma anlayışını öne çıkarması
gerekmektedir.

Uyuşmazlıkların gideriminde akla gelen ilk yöntem, yargı mercilerine dava yoluyla
başvurmaktır. Gerçekten de mahkemeler, adalet sistemi içinde nihai kararı veren ve
adaletin hukuk düzeni içinde tesisini sağlayan ana aktör konumundadır. Bununla
birlikte, yargılamaların makul sürede tamamlanamaması ve tarafları uzlaştırmak yerine
çekişmeli hallerini sonlandırmakla yetinilmesi, bir taraftan adaletin geç tesis edilmesine
sebep olmakta, diğer taraftan da ihtilafın tam manasıyla adil bir çözüme kavuşmasını
engellemektedir. İşte yargı mercilerinin bu noktalardaki eksikleri, alternatif uyuşmazlık
çözüm yollarıyla giderilmeye çalışılmaktadır.

İdareyle vatandaş arasında vuku bulan uyuşmazlıkların çözümünde ise, Kamu
Denetçiliği Kurumu alternatif bir mekanizma olarak konumlandırılmıştır. Kurum,
idarenin işlem, eylem, tutum ve davranışlarını şikayet üzerine incelemekte ve
idareye önerilerde bulunmaktadır. Bu faaliyetini yerine getirirken de dostane çözüm
yöntemlerini benimsemekte, idareyle yakın temas kurarak hukuka uygun işlemler tesis
etmeye yönlendirmekte ve özellikle başvuruların gerektirdiği durumlarda hakkaniyet
ilkesini kararlarına esas alarak kamunun vicdanı olmaktadır. Ayrıca 6328 sayılı Kanunun
başvuruların incelenme süresi olarak öngördüğü azami altı aylık süreye önemle dikkat
edilerek uyuşmazlık hakkındaki önerisini kısa sürede oluşturmakta ve yargı mercilerine
intikal edebilecek ihtilafların hızı surette çözüme kavuşmasına katkı sunmaktadır.

96 2021 YILLIK RAPOR