Page 611 - calisma-ve-sosyal-guvenlik-2

45. Anayasamızın 60 ıncı maddesinde; herkesin sosyal güvenlik
hakkına sahip olduğu belirtilmiş, 65 inci maddesinde ise devletin,
sosyal ve ekonomik alanlarda Anayasa ile belirlenen görevlerini, bu
görevlerin amaçlarına uygun öncelikleri gözeterek mali kaynaklarının
yeterliliği ölçüsünde yerine getireceği ifade edilmiştir.
46. Türkiye’de sosyal güvenlik sistemi; kurulduğu dönemlerde ak-
tif sigortalı sayısının fazlalığı ve ilk yıllarda emekliye sevklerin düşük
olması sorun oluşturmamakla birlikte ilerleyen yıllarda pasif sigorta-
lıların artması, devlet tarafından yapılan sosyal harcamalardaki artış,
emeklilik sisteminin siyasal bir araç haline dönüşmesi, ülkenin demog-
rafi yapısındaki değişime bağlı olarak yaşam sürelerinin uzaması, ka-
yıtdışı istihdam, prim tahsilat oranlarının yetersizliği, vb. nedenlerle
zamanla önü alınamaz bir kara delik haline gelmiş, ülkenin bütçesinde
ciddi bir baskı unsuru olmuştur.
47. Sosyal güvenlik açıklarının finanse edilmesi amacıyla yapılan
çeşitli yasal düzenlemelerden biri de 3395 sayılı Yasa ile getirilen ve
halk diliyle “süper emeklilik” olarak ifade edilen borçlanma uygula-
masıdır. Bu uygulama esas itibariyle söz konusu dönemde finansal
konjonktür gereği tesis edilmiş bir uygulamadır. Süper emeklilik uy-
gulaması ile ilgili dönemde 60.000 civarı sigortalının borçlanarak üst
göstergeden emekli olduğu ve taraflarına mevcut emekli aylıklarının
3 4 katı tutarında aylık bağlandığı bilinmektedir. Getirilen bu düzen-
leme her ne kadar sosyal güvenliğe taze bir kaynak olarak giriş yapsa
da karşılığında bağlanan aylıklardaki orantısızlığın gerek sosyal adalet
gerekse de sosyal güvenlik sisteminin istikrarlı işleyişi adına risk unsu-
ru olması, ilgili hükmün Anayasa Mahkemesi tarafından iptal edilmesi
sonucunu doğurmuştur. Anayasa Mahkemesinin 3395 sayılı Kanunun
Geçici 5 inci maddesini iptal etmesi sonucu, borçlanma yoluyla para
yatıran sigortalıların mağduriyeti gündeme gelmiş, mahkeme kararı
ile doğan yasal boşluk yapılan telafi edici ödemelerle korunmaya çalı-
şılmıştır.

48. Şikâyetçinin 1987 yılında yapmış olduğu borçlanma karşılığın-
da, tarafına 6400 gösterge (1400+5000) rakamı üzerinden 1987 yılı
Ağustos ayından itibaren yaşlılık aylığı bağlandığı, borçlanmaya ilişkin
yasanın emekli aylıklarında doğurmuş olduğu orantısız farklar nede-
niyle Anayasa Mahkemesi tarafından iptal edildiği, bununla birlikte

610 KAMU DENETÇILIĞI KURUMU