Page 142 - geri itme ozel raporu son

“Pushback” of Human Rights / Ege Denizi’ndeki Geri İtmeler ve Boğulan İnsan Hakları Özel Raporu

Denizdeki geri itmenin temel olarak iki farklı senaryo şeklinde gerçekleştiği görülmektedir. Birinci se-
naryo devletlerin toprakları dışında bir geri itmeden oluşurken ikinci senaryo topraklar içerisindeki
geri itmeden oluşmaktadır. Ege Denizi’nde Yunan adaları ve Türk anakarası arasındaki mesafe genelde
çok küçüktür, böylece aralarında uluslararası sular yoktur ve Yunanistan ile Türkiye kara suları birbirine
komşudur. İkinci senaryo böylece bu bağlamda konuyla daha ilgilidir. Bir kıyıdan diğer bir yer arası sa-
dece birkaç kilometre olmakla Ege adaları Türkiye’ye yakındır. Bunun anlamı şudur, ortada uluslararası
sular yoktur, yalnızca bölünmüş denizcilik sınırları vardır. Yunan ve Türk tarafı dışında bu iki aktöre ek
olarak, Frontex ve NATO komutanlığı altındaki çeşitli gemiler de Ege Denizi’nde faaliyet göstermek-
tedir. 5

Türkiye ve Yunanistan arasındaki deniz sınırı henüz bir anlaşmayla belirlenmemiştir. Şu anda, hem
Türkiye hem de Yunanistan kara sularının Ege Denizi’ndeki genişliği 6 deniz milidir. Türkiye’nin ve Yu-
nanistan’ın Ege Denizi’ndeki sahillerinin coğrafi konumu birbirine yan yana ve aynı zamanda karşı
karşıyadır, bu da bir sınırlandırmayı gerekli kılmaktadır. Deniz alanlarının kesiştiği ya da bir noktada
birleştiği yerlerdeki yakın ya da karşıt konumlar arasında bulunan deniz alanları sınırlarının anlaşmayla
belirlenmesi gerekliliği uluslararası hukukun temel bir kuralıdır. Bununla birlikte, Ege Denizi örneğin-
de, sahillerin karşıt olduğu alanların yanı sıra sahillerin bitişik olduğu bölgelerde de kara suları çerçe-
vesinde Türkiye ve Yunanistan arasında herhangi bir deniz sınırı mevcut değildir. 6

Yunanistan’a ait Sahil Güvenlik unsurları tarafından mülteci ve göçmenleri taşıyan botlara yönelik
geri itme yöntemleri incelendiğinde tespit mevkilerine göre farklı yöntemlerin uygulandığı görül-
mektedir.

Yunanistan unsurlarının ilk olarak, sınırlarına gelen mülteci ve
göçmenlere ait deniz araçlarını orta hatta durdurduktan sonra tehlikeli
manevralarla Türk kara sularına sürüklenmesini sağladığı, 7

5 Mare Liberium tarafından yayınlanmış olan “Pushback Report 2020” başlıklı rapor için bkz. https://daten.mare-liberum.org/s/4HdxAPA-
CaPsqzEx; Erişim Tarihi: 05/09/2021.
6 Ayrıntı için bkz. “Başlıca Ege Denizi Sorunları”, https://www.mfa.gov.tr/baslica-ege-denizi-sorunlari.tr.mfa, Erişim Tarihi: 09/03/2022.
7 Yunan Sahil Güvenlik botları tarafından tehlikeli manevralarla oluşturulan dalgaların ortasında kalan mülteci ve göçmenlere ilişkin
video için bkz. https://www.sg.gov.tr/kurumlar/sg.gov.tr/haberler/2021/12aralik/6_-manevra.mp4, Erişim Tarihi: 26/01/2022.

140