Page 147 - geri itme ozel raporu son

“Pushback” of Human Rights / Ege Denizi’ndeki Geri İtmeler ve Boğulan İnsan Hakları Özel Raporu

Cumhuriyeti’nden gelip Midilli’de kaybolan kızlar vardı. Muhtemelen kadın tüccarlarının
kurbanları oldular. Yedikleri feci dayaklardan, acı içinde bağıran sığınmacılar da gördük.
Eskiden pek çok sığınmacıyı kurtarmıştık. Bugün ise casuslukla suçlanmak korkusuyla, kendilerine
battaniye bile veremiyoruz. Adada, Sahil Güvenlik ile iş birliği yapan bir Midilliliyi görevlendiren BM
Mülteciler Komiserliği de sığınmacılara artık pek yardım etmiyor.”
Yunan gazeteci Fotini Lambridi’ye tanık oldukları olayları aktaran Midilli sakinleri 10

Uluslararası hukuka aykırı olan geri itme uygulamaları hukuki ve cezai sorumluluk konusunu günde-
me getirmektedir. Buna karşın geri itme uygulamasına ilişkin vakalar incelendiğinde bu sorumluluk-
tan kaçınmak için her yolun denendiği görülmektedir. Nitekim raporun Ek-1 bölümünde yer verilen
geri itme vakalarında, mağdur anlatımları ve çekilen video görüntülerinin tetkik edilmesi neticesinde,
çok önemli bir kısmında hak ihlallerinin yüzü maskeli kişiler tarafından yapıldığı tespit edilmiştir.

Tanık ifadeleri Yunanistan tarafından geri itmenin resmi görevliler tarafından yapıldığını giz-
lemek için üniformasız, armasız ve maskeli kişilerin geri itme uygulamasında kullanılmasının
tercih edildiği yönündedir. Bu şekilde, bir yandan geri itme uygulamasından kamu aktörlerinin
haberinin olmadığı izlenimi oluşturulmak istenmekte, bir yandan da geri itmeye yönelik suç-
lamaların siyasi sebeplerle atılan iftiradan ibaret olduğu tezinin savunulabileceği düşünül-
mektedir. Savunulan tek tezin ve verilen tek cevabın bu olduğu görülmekle birlikte, onlarca rapor ve
yüzlerce belge ve tanıklıklara dayanan temel hak ihlallerine ilişkin kanıtlara ve bunlara ilişkin sorulara
cevap vermekten kaçınıldığı görülmektedir.

Geri itme mağdurlarına ait kimlik, pasaport vb. belgelerin bir daha geri verilmemek üzere
alınmasının ve geri itme mağdurlarına ilişkin herhangi bir resmi kayıt tutulmamasının yanı
sıra, geri itme fiilini ya da geri itme mağdurunun itmeyi yapan ülkenin sınırlarında bulundu-
ğunu ispatlayıcı her türlü belge ve cep telefonu, kayıt cihazı vb. ekipmana el konulmasının
sıklıkla başvurulan hukuki sorumluluktan kaçınma yolları arasında yer aldığı görülmektedir.

Geri itme uygulamasını yapan ve insan hakkı ihlallerine sebep olan devlet görevlilerinin hukuki ve
cezai sorumluluğunun ve bu kapsamda devletlerin sorumluluğunun bulunduğu açıktır. Buna karşın,
devletin gözetimi altında sınır bölgesinde üniformasız, armasız ve maskeli kişiler tarafından ya-
pılan temel hak ihlallerinde, devletlerin hukuki sorumluluğunun bulunup bulunamayacağı
konusu gündeme gelmektedir.
Geri itme uygulamalarına ilişkin anlatılan pek çok vakada geri itmenin resmi üniformalı dev-
let görevlileri tarafından yapıldığı aktarılmakla birlikte, pek çok fiilin resmi görevliler olup
olmadıkları belli olmayan maskeli kişiler tarafından yapıldığı aktarılmaktadır. 11

10 Yunan haber sitesi TVXS’nin, gazeteci Fotini Lambridi imzasıyla yayınladığı haber hakkında ayrıntı için bkz. Hürriyet Gazetesi tarafın-
dan 03/11/2021 tarihinde yayınlanan “Midilli Kâbusu” başlıklı haber, https://www.hurriyet.com.tr/galeri-midilli-kabusu-41930717/1;
Erişim Tarihi:03/11/2021.
11 Kar maskeli Yunanistan sahil güvenlik personeli tarafından mülteci ve göçmenlerin geri itilmesine ilişkin video için bkz. https://www.
sg.gov.tr/kurumlar/sg.gov.tr/haberler/2021/12aralik/11_maske.mp4; Erişim Tarihi: 05/09/2021.

145