Page 327 - geri itme ozel raporu son

“Pushback” of Human Rights / Ege Denizi’ndeki Geri İtmeler ve Boğulan İnsan Hakları Özel Raporu

İlişkin New York Protokolü” Ekonomik ve Sosyal Konsey’in 18 Kasım 1966 tarihli ve 1186 (XLI) sayılı
çağrısı üzerine Genel Kurulun 16 Aralık 1966 tarihinde 2198 (XXI) sayılı kararı ile kabul edilmiş, Protokol
31 Ocak 1967 tarihinde imzaya açılmış, 4 Ekim 1967 tarihinde ise yürürlüğe girmiştir.
1967 Protokolü devletlerin 1951 Sözleşmesi’ne taraf olmaksızın katılabilecekleri bağımsız bir ulusla-
rarası hukuk belgesidir. Cenevre Sözleşmesi uyarınca coğrafi sınırlama getirmek mümkündür. 1967
Protokolü ise bu coğrafi ve tarihe ilişkin sınırlamaları kaldırma amacı gütmektedir.

Protokol’ün 2. maddesinde taraf devletlerin, BMMYK Ofisi ile, görevlerinin yerine getirilmesi sırasında
iş birliğinde bulunmayı taahhüt edecekleri düzenlenmiştir.

4. İşkence ve Diğer Zalimane, Gayriinsanî veya Küçültücü Muamele
veya Cezaya Karşı Birleşmiş Milletler Sözleşmesi 131

BM Genel Kurulu’nun 10 Aralık 1984 tarih ve 39/46 sayılı kararıyla kabul edilerek 26 Haziran 1987
tarihinde yürürlüğe girmiştir. Sözleşmesinin ikinci maddesi işkenceyi yasaklamakta ve hiçbir istisnai
durumun işkence için gerekçe olmayacağı belirtilmektedir.

Sözleşme’nin denetim organı, İşkenceye Karşı Komite’dir. 132

Madde 2- “2. Hiç bir istisnai durum, ne harp hali ne de bir harp tehdidi, dahili siyasi istikrarsızlık veya her-
hangi başka bir olağanüstü hal, işkencenin uygulanması için gerekçe gösterilemez.

3. Bir üst görevlinin veya bir kamu merciinin emri, işkencenin haklılığına gerekçe kabul edilemez.”

Madde 3- “1. Hiçbir Taraf Devlet bir şahsı, işkence ye tabi tutulacağı tehlikesinde olduğuna dair esaslı se-
beplerin bulunduğu kanaatini uyandıran başka devlete geri göndermeyecek, sınırdışı etmeyecek veya iade
etmeyecektir.

2. Bu gibi esaslı sebeplerin bulunup bulunmadığını tayin maksadıyla, yetkili merciler, söz konusu devlette
mümkün olduğu kadar sistemli biçimde yaygın, açık seçik ve kütlevi insan hakları ihlalleri bulunup bulun-
madığı dahil tüm ilgili hususları göz önünde tutacaktır.”

Madde 4- “1. Her Taraf Devlet, tüm işkence eylemlerinin kendi ceza kanununa göre suç olmasını sağlaya-
caktır. Aynı şekilde, işkence yapmaya teşebbüs ve işkenceye iştirak veya suç ortaklığı yapan şahsın fiili suç
sayılacaktır.
2. Her Taraf Devlet, fiilleri ağırlıklarını dikkate alarak uygun müeyyidelerle cezalandıracaktır.”

Madde 5- “1. Her Taraf Devlet, aşağıdaki hallerde, 4. maddede zikredilen suçlar üzerinde kendi yetkisini
tesis etmek için gerekli olabilecek tedbirleri alacaktır.

131 İşkence ve Diğer Zalimane, Gayriinsanî veya Küçültücü Muamele veya Cezaya Karşı Birleşmiş Milletler Sözleşmesi için bkz. https://
www.ohchr.org/Documents/ProfessionalInterest/cat.pdf; Erişim Tarihi: 05/09/2021.
132 İşkenceye Karşı Komite hakkında ayrıntılı bilgi için bkz. https://www.ohchr.org/en/hrbodies/cat/pages/catindex.aspx; Erişim Tarihi:
05/09/2021.

325