Page 15 - Karabağ Raporu

Karabağ İnsan Hakları İnceleme Raporu 13

3. Karabağ Sorununun Kısa Özeti ve

44 Gün Süren II. Karabağ Savaşı

Karabağ, Azerbaycan’ın Kura ve Aras ırmakları arasında; Ermenistan’daki Gökçe
Gölü’nün (Sevan) doğusunda bulunan, yaklaşık 18.000 km2 büyüklüğünde bir
bölgedir. Azerbaycan ve Ermenistan arasında savaşa konu olan Dağlık (Yukarı)
Karabağ ise bölgenin yukarı kesimlerini kapsayan yaklaşık 4.388 km ’lik dağlık
2
alandır.

Karabağ, zengin bitki örtüsüne, su kaynaklarına sahip olup, Azerbaycan
edebiyatında “cennet” benzetmesi ile ifade edilmektedir. Bölgenin 1/3’ü ormanlık
alandır. Doğal güzelliği ile çok sayıda festivale ev sahipliği yapmış, Azerbaycan için
önemli bir turizm bölgesi olmuştur. 2
Çok eski yıllardan beri çok sayıda medeniyete ev sahipliği yapmış olan Karabağ’da
XI. yüzyıldan itibaren Selçuk Türkleri egemen olmaya başlamış; XV-XVI.
Yüzyıllarda bölge diğer Türkmen beylerinin egemenliğine geçmiş ve bu beylikler
tarafından Gence, Revan, Şeki, Bakü, Kuba, Derbent, Nahçıvan, Karabağ
Hanlıkları kurulmuştur. 1747 yılında kurulan Karabağ Hanlığı 1805 yılında
Rus egemenliğine girmiştir. Daha sonra Rusların sırasıyla İran ve Osmanlı
İmparatorluğuyla yaptıkları anlaşmalar ile Ermenilere Rus topraklarına göç hakkı
tanınmış ve yaklaşık 130.000 Ermeni, İran ve Osmanlı topraklarından bugünkü
Ermenistan sınırlarına ve Karabağ’a göç etmiştir. I. Dünya Savaşında da çok sayıda
Ermeni Rus topraklarına göç etmiştir. Ermenistan, değişen nüfus oranlarıyla da
beraber Yukarı Karabağ’ın kendisine bağlanması konusunda çok çaba sarfetmiştir.
Dinmeyen gerilimler neticesinde Yukarı Karabağ’a 1923 yılında özerk bölge
statüsü verilmiş ve Kasım 1924’te egemenliği Azerbaycan’da kalmak koşuluyla
“Özerk Karabağ Yukarı Bölgesi” ilân edilmiştir.1936 Sovyet Rusya Anayasasıyla
adı “Yukarı Karabağ Özerk Bölgesi” olarak değiştirilmiştir. 3

Zamanla nüfusun Ermeniler lehine değişmesiyle 1988 yılında Yukarı Karabağ
Özerk Vilayeti İcra Komisyonu tarafından Ermenistan ile birleşme kararı alınmıştır

2 Aygün Attar, Karabağ Sorunu Kapsamında Ermeniler ve Ermeni Siyaseti, Atatürk Araştırma
Merkezi, Ankara 2021
3 Azer C., Yukarı Karabağ Sorunu ve Minsk Grubu, Ermeni Arastırmaları, 2013, Sayı 44