Page 11 - Karabağ Raporu

Karabağ İnsan Hakları İnceleme Raporu 9

1. Yönetici Özeti

Tarih boyunca çok sayıda medeniyete ev sahipliği yapmış, uluslararası hukuk
kapsamında Azerbaycan Devletinin bir parçası olan Karabağ, 1988 yılından
günümüze Ermenistan ve Azerbaycan Devletleri arasında şiddet ve savaşlara konu
olmuştur. Ermenistan, Yukarı Karabağ ve çevresindeki 7 rayonu işgal etmiş ve işgal
ettiği Azerbaycan topraklarından geri çekilmesini isteyen Birleşmiş Milletler (BM)
Güvenlik Konseyi Kararları ile BM Genel Kurulu Kararına rağmen yaklaşık 30
yıl süren işgalini sürdürmüştür. Bu süreçte Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Teşkilatı
(AGİT) Minsk Grubunun çabaları da bölgede barış elde etme konusunda sonuçsuz
kalmıştır.

Ermenistan Silahlı Kuvvetleri, son olarak 27 Eylül 2020 sabahı, ateşkesi bozarak
Azerbaycan ordusunu ve Terter, Ağdam, Fuzuli ve Cebrail rayonlarını ağır silahlarla
yoğun şekilde ateşe tutmuştur. Savaş alanından sivil yerleşim merkezlerine kayan
ve çok sayıda sivilin hayatını kaybettiği çatışmalar, 10 Kasım 2020 tarihinde
Ermenistan, Azerbaycan ve Rusya Federasyonu arasında imzalanan bildiri ile sona
ermiştir. Söz konusu bildiri ile Ermenistan’ın Azerbaycan toprakları üzerindeki
işgali son bulmuş olup, yaşanan çatışmalar ve işgal nedeniyle evlerini terk ederek
kendi topraklarından göç etmek zorunda kalan yüzbinlerce kişinin eve dönme
imkânı ortaya çıkmıştır. Diğer taraftan işgal döneminde Ermenistan tarafından
başta Ağdam olmak üzere birçok bölge mayınlanmıştır. Mayınlar, bölgenin
işgalden kurtulduğu 10 Kasım 2020 tarihinden 2021 Ekim ayına kadar 65 sivilin
hayatlarını kaybetmesine veya yaralanmasına neden olmuştur. Tüm canlıların
hayatını tehdit eden mayınlı araziler ülkesinde yerinden edilmiş kişilerin
(IDPs) evlerine dönmelerinin önündeki en büyük engel olarak yer almaktadır.
Mayınların temizlenmesi uzun yıllar sürebilecektir. Bu da şehrin yeniden inşa
edilmesinin ve her türlü ekonomik faaliyetin önünde bir engel olarak yer almaya
devam edecektir. Dolayısıyla tüm canlıların hayatını tehdit eden mayınların
yerini gösterecek haritaların Ermenistan tarafından en kısa sürede Azerbaycan’a
verilmesi önem arz etmektedir. Bir diğer önemli husus da yıllarca Ermenistan’ın
işgali altında kalan toprakların Azerbaycan’ın kültürel ve tarihi mirası için büyük
öneme sahip olmasıdır. Ancak maalesef tarihi ve kültürel öneme sahip saraylar,
türbeler, camiiler, müzeler işgal döneminde saldırı veya bakımsızlık nedenleriyle