Page 96 - Türkiye'deki Suriyeliler - Özel Rapor

TÜRKİYE BÜYÜK MİLLET MECLİSİ KAMU DENETÇİLİĞİ KURUMU

B. Türkiye Cumhuriyeti ile Avrupa Birliği Arasında İmzalanan Geri Kabul
Anlaşması

Ülkemizin imzaladığı Geri Kabul Anlaşmaları arasında, gerek uluslararası koruma
hukuku bağlamında, gerekse vize serbestisi ile ilişkilendirilmesi bakımından,
kamuoyunda en çok tartışma yaratanı, Türkiye ile Avrupa Birliği arasındaki anlaşma,
resmi adıyla “Türkiye Cumhuriyeti ile Avrupa Birliği Arasında İzinsiz İkamet Eden
Kişilerin Geri Kabulüne İlişkin Anlaşma” olmuştur.
Ülkemiz, Avrupa Ekonomik Topluluğu’nun (AET) 1958 yılında kurulmasından kısa
bir süre sonra 1959 yılında Topluluğa ortaklık başvurusunda bulunmuş; AET Bakanlar
Konseyi ise üyelik koşulları gerçekleşinceye kadar geçerli olacak bir ortaklık anlaşması
imzalanmasını önermiştir. Bu çerçevede 12 Eylül 1963 tarihinde Ankara Anlaşması
imzalanmış; 1 Aralık 1964 tarihinde yürürlüğe giren bu Anlaşma, 1970 yılında Katma
Protokol ile güçlendirilmiş ve 1995’de Türkiye ile AB arasında Gümrük Birliği tesis
edilmiştir. 1987 yılında Avrupa Topluluğu’na tam üyelik başvurusu yapan Ülkemiz, ancak
Aralık 1999’da AB Aday Ülkesi olarak ilan edilmiş, 3 Ekim 2005’de ise nihayetinde
AB ile üyelik müzakerelerine başlamıştır. Ancak müzakereler AB tarafından konulan
engellemelerle tıkanmış, Türkiye ile aynı gün müzakerelere başlayan Hırvatistan
2013’de AB üyesi olurken, Türkiye ile 33+2 müzakere başlığından sadece 1’inin açılıp
96
kapanmasına imkân sağlanmıştır. Geri Kabul Anlaşması ise Türkiye ile AB arasındaki
müzakerelerde her zaman en önemli gündem maddelerinden biri olarak yer almıştır.

Bu anlaşmanın imzalanmasına kadar geçen süreç değerlendirildiğinde; Türkiye
ile Avrupa Birliği arasında düzensiz göçle mücadelede uluslararası işbirliği
kapsamında bir geri kabul anlaşması hazırlanması çalışmalarının resmi olarak
2005 yılında başlatıldığı, 28 Mayıs 2012 tarihinde ise Türkiye ile Avrupa Birliği
arasında (Avrupa Birliği Sınır ve Sahil Muhafaza Teşkilatı FRONTEX arasında)
düzensiz göç ile mücadele amaçlı bir Mutabakat Zaptı imzalandığı, söz konusu
Zaptın uygulanması çerçevesinde, Şubat 2014’de Varşova’da bir Çalışma Planı’nın
imzalandığı, ayrıca, AB’nin Ülkemize 1 Nisan 2016 itibariyle bir FRONTEX
irtibat görevlisi atadığı görülmektedir. 97

Görüleceği üzere Avrupa Birliği’nin uzun yıllardır gündeminde olan Türkiye-AB
Geri Kabul Anlaşması, resmi adıyla “Türkiye Cumhuriyeti ile Avrupa Birliği Arasında

96 Türkiye-AB ilişkileri kronolojisi için bkz. http://ab.gov.tr/siteimages/2017_08/kronoloji.pdf ve http://www.
ab.gov.tr/65.html, erişim tarihi: 22/08/2017.

97 Bkz. T.C. Dışişleri Bakanlığı resmi internet sayfası (http://www.mfa.gov.tr/turkiye_de-duzensiz-goc.tr.mfa)
erişim tarihi: 23/08/2017.

96 TÜRKİYE’DEKİ SURİYELİLER ÖZEL RAPORU