Page 65 - 2019 Yıllık Rapor web

TÜRKİYE BÜYÜK MİLLET MECLİSİ KAMU DENETÇİLİĞİ KURUMU

İyi yönetim kavramı, kamu yönetimi, siyaset bilimi, işletme ve hukuk gibi birçok
disiplinin ortak çalışma alanına giren, kamu, özel ve sivil toplum sektörleri tarafından
farklı yönleriyle de olsa benimsenen geniş bir kullanım alanına sahiptir. 1990’lı yılların
sonlarına doğru ilk defa hukuki denetim ölçütü olarak da kullanılmaya başlayan bu
kavram, en genel anlamda, belirli bir faaliyeti yürütmek için öngörülen usul, ilke ve
kurallara uyulmasını ifade etmektedir.
İyi yönetim kavramının, kamu yönetiminin idari ve hukuki bir denetim ölçütü ve aynı
zamanda bir hak kategorisi olarak kabul edilmesi oldukça yeni bir gelişmedir. Bununla
birlikte, iyi yönetimin fikri ve tarihi temellerinin iktidar ve yönetim kavramlarının ortaya

çıkışı kadar eskiye dayandığı söylenebilir. Venedik Komisyonu tarafından hazırlanan bir
raporda iyi yönetimin “Aristo tarafından ahlaklı ve adil bir yönetici tarafından yönetilen
bir devletin anlatımında dile getirildiği” belirtilmektedir.
Tarihi süreçte, Sümerler ’de, Eski Mısır’da, Pers İmparatorluğunda, Eski Çin ve Hint,
Yunan ve Roma Medeniyetlerinde, hatta Aztek, İnka ve Maya Medeniyetlerinde iyi
yönetime ilişkin belirli ilke ve kurallara rastlanılmaktadır. Bu nedenle günümüzde, iyi
yönetim anlayışı kapsamında ele alınan ilke ve kuralların pek çoğunun temeli modern
devlet öncesi döneme dayanmaktadır. Özellikle yasallık, adalet, eşitlik, tarafsızlık ve
dürüstlük gibi ilkelere uygun bir yönetim biçimi, modern devlet öncesi dönemde de
yönetilenler tarafından kamu yönetiminden talep edilmiş ve siyasi düşünürlerce de dile
getirilmiştir.
Türk-İslâm devlet geleneğinde yönetici ve yönetilen ilişkilerinin müstakil eserlerde
ele alınması kadim bir gelenek oluşturur. Esas itibariyle yöneticinin sahip olması
gereken nitelikler, izlemesi gereken davranış ve etik kurallar ile yönetimin dayanması
gereken temel ilkeleri içeren kitap, kitapçık ya da siyasi mektuplar, “siyasetname”
ve “nasihatname” gibi adlarla ifade edilir. Siyasetname ve Nasihatnameler izlenecek
politikalarda yöneticilere yol göstermeyi ve toplum yararına işlere yönlendirmeyi
amaçlar. Söz konusu tavsiyelerin birçoğu günümüzdeki iyi yönetim ilkelerinin karşılığı
niteliğindedir.

Son yüzyılda ise küreselleşme sürecinin etkisiyle toplumsal yapıların dönüşümü
sonucu yönetimden beklentilerin değişmesine bağlı olarak bireylerin yönetime
yönelik taleplerinin çeşitlenmesi ile birlikte yönetim modellerinde ve kamu yönetimi
anlayışlarında yeni gelişmeler beraberinde gelmiştir.
Bu kapsamda, bireylerin kamu hizmetlerinden daha hızlı ve sorunsuz bir şekilde
yararlanması, hizmetler sunulurken kamuoyunun talepleri göz önünde bulundurularak
katılımının sağlanması, kötü yönetimden kaynaklı aksamalar ile hak ihlallerinin
önüne geçilmesi, hizmet kusuru veya temel hak ve özgürlüklere müdahale söz konusu
olduğunda bireylerin hak arama yollarını etkin bir şekilde kullanmasının temin edilmesi
amacıyla şeffaflık, hesap verebilirlik ve bilgilendirme yükümlülüğüne riayet eden bir
yönetim modeli arayışları içine girilmiştir.
Ülkemizde, dünyadaki gelişmelere paralel olarak küreselleşme ve Avrupa Birliği üyeliği

64 2019 YILLIK RAPOR