Page 360 - 2022-Yillik-Rapor-web

TÜRKİYE BÜYÜK MİLLET MECLİSİ KAMU DENETÇİLİĞİ KURUMU

Bilindiği üzere, engelli bireyler, engellerinden kaynaklanan çeşitli sebeplere ilave
ekonomik külfetlerle, fiziksel ya da psiko-sosyal güçlüklerle karşılaşmakta, toplumdaki
diğer bireylerin katlanmadığı medikal malzeme giderleri, kişisel öz bakım giderleri,
bakım hizmeti giderleri, fiziksel engelleri yüzünden toplu taşıma hizmetlerinden
yararlanamamalarına bağlı olarak katlandıkları ulaşım giderleri gibi pek çok durum
bu güçlük ve külfetlerin sebepleri arasında sayılmaktadır. Bu sebeple, bu sorunların
yaşattığı olumsuzlukların giderilebilmesi için birçok uluslararası metinde devlet
tarafından özel tedbirler alınması gerektiği ortaya konulmuş; engelli bireylerin sosyal
koruma sistemlerinden, yoksullukla mücadele programlarından, engellilikle bağlantılı
yardımlardan, toplu konut, emeklilik gibi programlardan faydalanarak mağduriyetlerinin
giderilmesinin ekonomik ve sosyal yaşama toplumun diğer bireyleriyle “eşit koşullarda”
katılımlarının sağlanmasının önemi vurgulanmıştır.
10 Aralık 1948’de Birleşmiş Milletlerce kabul edilen İnsan Hakları Evrensel Bildirgesi ile
başlayan süreç, toplumun diğer kesimlerine olduğu gibi engellilere yönelik uluslararası
metinlerin de ateşleyicisi olmuş, bu doğrultuda Birleşmiş Milletlerce 1975 yılında kabul
edilen “Sakat Kişilerin Hakları Beyannamesi” ile yine Birleşmiş Milletler tarafından
1993 yılında kabul edilen “Sakatlar İçin Fırsat Eşitliği Konusunda Standart Kurallar”
metni o dönemde hukuki bağlayıcılığı olmamakla birlikte en kapsamlı ve en önemli
yazılı belgeler olmuşlardır. 13 Aralık 2006 tarihinde Birleşmiş Milletler Genel Kurulu
tarafından kabul edilen ve imzaya açıldığı 30 Mart 2007 günü aralarında ülkemizin de
bulunduğu 81 ülke tarafından imzalanarak yürürlüğe giren 50 maddeden ve 1 İhtiyari
Ek Protokolden oluşan Birleşmiş Milletler Engelli Hakları Sözleşmesi ise altında imzası
bulunan ülkeleri bağlayıcı ilk sözleşme olması nedeniyle büyük öneme sahiptir.

Bununla birlikte, engellilere yönelik uluslararası metinler her geçen gün artmakta olup,
bunların bir bölümü ilke kararı, tavsiye kararı ve bildirge gibi yol gösterici ve tavsiye
niteliğindeki metinler, bir bölümü ise altında imzası bulunan ülkeleri bağlayıcı ve o
ülkelerin uymak zorunda oldukları hukuk normlarıdır. Bu kapsamda, Anayasamızın 5,
10, 41 ve 61’inci maddeleri ile 5378 sayılı Engelli Hakları Kanunu, 6328 sayılı Kamu
Denetçiliği Kurumu Kanunu ve bu kanunların uygulanmasına dair yönetmeliklerde yer
alan pek çok maddede de “engelli hakları” gözetilerek düzenlemeler yapılmıştır. Türkiye
Cumhuriyeti Anayasası’nda devletimizin nitelikleri sayılırken “sosyal devlet” ilkesine
açıkça vurgu yapılmış olup, bu ilkeye göre devlet; muhtaç durumda olan kişilerin,
engellilerin ve yaşlıların toplumsal hayatta ayrımcılığa uğramadan, topluma etkin
biçimde katılımlarını sağlamak üzere; ulusal politikaları belirlemek, sosyal hizmet ve
yardım faaliyetlerini yürütmek, bu alanda ilgili kamu kurum ve kuruluşları ile gönüllü
kuruluşlar arasında işbirliği ve koordinasyonu sağlamayı asli görevlerinden biri olarak
kabul etmiştir.

2022 YILLIK RAPOR 359