Page 599 - calisma-ve-sosyal-guvenlik-3

B. Kamu Denetçisi Zekeriya Aslan’ın Kamu Başdenetçisine
Önerisi
14) İran modelinin ülkemizde uygulanmasının vücut bütünlüğü
ticari meta olamayacağından şikayetin reddi gerektiği ancak Belçika
örneğinde olduğu gibi ülkemizde de organ nakli yapılacak kişilerin ya-
kınlarından alınacak icazetlerin esnetilmesi konusunun yasal düzen-
leme yapılırken dikkate alınması konusunda tavsiyede bulunulması
gerektiği belirtilmektedir.
C. Hukuka Uygunluk Yönünden Değerlendirme ve Gerekçe

15) Kronik böbrek yetmezliği rahatsızlığı olan şikayetçi İran Devle-
ti örneğini önermektedir. Oysa İran’da organ ticareti yasal kabul edil-
mektedir.
16) 4721 Sayılı Türk Medeni Kanunu’ nun 23. maddesinde organ
naklinin mümkün olduğu ve verilecek olan rızanın yazılı olarak ve-
rilmesi gerektiği belirtilmiş olup rıza verenden organ veya doku ver-
me borcunu yerine getirilmesinin istenemeyeceği, bu kişiden maddi
veya manevi tazminatın istenemeyeceği açıkça belirtilmiştir. Tam da
bu nokta belirtmekte fayda vardır ki, organ veya doku naklinde verici
alıcıdan herhangi bir maddi talepte bulunamaz, nakil konusunu ticari
esaslara göre belirleyemez.
17) Hukukumuzda organ ve doku nakli 3.6.1979 tarihli 2238 sa-
yılı Organ ve Doku Alınması, Saklanması, Aşılanması ve Nakli Hak-
kında Kanun’da düzenlenmiştir. Kanun bu konulara ilişkin hükümler
getirdikten sonra, 15. Maddede bu kanuna aykırı olarak organ ve doku
alan, saklayan, aşılayan ve nakledenlerle bunların alım ve satımını ya-
panlar, alım ve satımına aracılık edenler veya bunun komisyonculuğu-
nu yapanlar hakkında, fiil daha ağır bir cezayı gerektirmediği takdirde
iki yıldan dört yıla hapis ve para cezası öngörmüştür.

18) Kişilerin en temel hakları olan yaşam hakkı ve buna bağlı ola-
rak vücut bütünlüğünün korunması, 1982 Anayasası’nın ikinci kıs-
mında düzenlenmiştir. Anayasa’nın 15/II. maddesinde “kişinin ya-
şama hakkına, maddi ve manevi bütünlüğüne dokunulamaz” hükmü
yer almaktadır. Yine Anayasa’nın 17/II. maddesinde “ Tıbbi zorun-
luluklar ve kanunda yazılı haller dışında, kişinin vücut bütünlüğüne

598 KAMU DENETÇILIĞI KURUMU