Page 611 - calisma-ve-sosyal-guvenlik-3

dokuyu alacak hekime alıcı ve vericiyi aydınlatma yükümlüğü
getirilmiştir. Aydınlatma, kişiye yapılacak müdahale hakkında bilgi
verilmesi ve bu müdahale konusunda kişinin serbestçe karar verebi-
lecek duruma getirilmesidir. Kişinin serbest iradesiyle karar ve-
rebilmesi, vücuduna yapılacak müdahale konusunda yeterin-
ce bilgilendirilmiş (aydınlatılmış) olmasına bağlıdır. Organ ve
doku naklinin şartlarını düzenleyen 2238 sayılı Kanuna göre, verici
kişi 18 yaşını doldurmalı, ayırt etme gücüne sahip olmalı ve vericiden
organ alınabilmesi için açık, bilinçli ve tesirden uzak onayı (rızası irade
beyanı) bulunmalıdır ve organ alınmasının yaratabileceği tehlikeler,
bunun tıbbi, psikolojik, ailevi ve sosyal sonuçları ile alıcıya sağlayacağı
yararlar hakkında bilgi verilmelidir (ayrıntı için 9’uncu paragrafa bakı-
nız). Şikâyet konusu olayda alıcı ve vericiye aydınlatılmış onam formu
imzalatılmış olsa da, Etik Komisyonunun verici ile yaptığı mülakatta,
vericinin onam formunu okumadığını belirtmesi nedeniyle böbreği-
nin nakli için verdiği rızasının (onayın) hukuka uygun bir rıza olmadı-
ğı değerlendirilmiştir.

17) Diğer taraftan, 2238 sayılı Kanuna dayanılarak çıkartılan Or-
gan ve Doku Nakli Hizmetleri Yönetmeliğine göre verici ve alıcı ara-
sında mevzuata aykırı herhangi bir hususun bulunup bulunmadığı ve
etik açıdan organ bağışının uygun olup olmadığı konularında onayla-
ma yetkisi Etik Komisyonunundur ve Komisyon tarafından verilen ka-
rarlar kesindir. Şikâyete konu kararın Yönetmelik hükümlerine uygun
olarak alındığı anlaşılmıştır (ayrıntı için 10’uncu paragrafa bakınız).
18) Ayrıca, insan haklarını ve özgürlüklerini korumak için yüküm-
lülükler getiren ve yasal bağlayıcılığı olan Biyoloji ve Tıbbın Uygulan-
ması Bakımından İnsan Hakları ve İnsan Haysiyetinin Korunması
Sözleşmesi: İnsan Hakları ve Biyotıp Sözleşmesine göre, canlıdan or-
gan nakli yapılabilmesi için, ölmüş bir kimseden uygun organ bulu-
namaması ve başka bir tedavi yönteminin olmaması gerekmektedir.
Bahse konu olayda, alıcının organ nakli için Sağlık Bakanlığı sistemin-
de sırada olduğu ve kadavra (ölü) kaynaklı organ şansını yitirmediği
görülmektedir.
19) Verici ve alıcı arasında akrabalık veya yakın arkadaşlık gibi bir
bağ tespit edilmediği gibi Etik Komisyonu tarafından yapılan müla-
kat sonucunda birbirlerini tanımadıkları sonucuna ulaşıldığından,

610 KAMU DENETÇILIĞI KURUMU