Page 18 - cumhurbaskanligi-sisteminde-idarenin-denetimi-calistay-raporu-ombudsmanlik

CUMHURBAŞKANLIĞI SİSTEMİNDE İDARENİN DENETİMİ

önemli ise, rahmetli Adnan Menderes ve iki ar- istikrar içinde kalkınma olmaz, devlet millet kay-
kadaşının idam edilmesine yol açan 1960 Askeri naşması olmaz. Bakınız İtalya değişikliğe gitti,
Cuntasının gelişi de o kadar üzücü olmuştur. çok çekti koalisyonlardan ve yüzde 40 seçimlerde
rey alan partinin, 4 yıl müddetle iktidar olmasını
12 Mart 1971 askeri müdahalesi Türkiye’deki
kararlaştırdı. Eğer yüzde 40’ı aşmışsa, iki parti
parlamenter sistemin ne kadar zayıf olduğunu yeni bir seçime girer dendi. Bunu İtalya Anayasa
gösteren çarpıcı örneklerden biridir.
Mahkemesi’ne götürdüler, şu anda orada incele-
Darbeciler, Türkiye Büyük Millet Meclisi’ni da- me safhasında, çünkü bir görüş, bütün partiler
ğıtmadan mevcut hükümeti istifaya zorladılar ve tekrar ikinci tura katılsın diyedir. Velhasıl bu ve
rahmetli Nihat Erim’e hükümeti kurdurdular. benzeri örnekler diğer ülkelerde olan tıkanıklığı
gösteriyor ve herkes siyasi istikrarsızlığın gideril-
Öyle hükümetler oldu ki, mesela Güven Partisi- mesini ve yerine değişik yeni bir sistemin gelme-
nin önderliğindeki hükümet Güven Partisi’nin
sini istiyorlar.
15 milletvekili vardı, bütçe komisyonundaki
çoğunluk iktidar partisine ait olması lazım ama Değerli Hazirun,
yekûn milletvekili sayısı sadece 15.
Türkçe sözlükte “denetim”in anlamı; “Bir işin ge-
Öylesine durumlar oldu ki, Genelkurmay Başka- reği gibi yürütülüp yürütülmediğini anlamak için
nı 1.5 sene daha dolmadan istifa etti, tam o istifa yapılan inceleme, gözetim.” olarak belirtilmiş ve
ettiğinde Cumhurbaşkanlığı kontenjanından se- “kontrol” ile “murakabe” sözcükleri eş anlamlı
natör olan bir kişi istifa etti, boşalma meydana olduğu vurgulanmıştır. Denetim kavramı; yö-
geldi diye oraya Genelkurmay Başkanı tayin edil- netim, yetki, işlev, işlem ve eylem kavramları ile
di, ertesi gün seçim var, aday oldu ve fakat seçimi yakın ilişki içindedir. Denetim ve yönetim faali-
kazanamadı, cumhurbaşkanı olamadı. Demokra- yetlerini kabul edilen plana, verilen direktife ve
sicilik oyunu, kendini kandırmak yanlış bir şey, konulan ilkelere uygun olarak etken bir şekilde
temelsiz hadiseler, bunun emsalleri çoktur. yapılıp yapılmadığını belirten araçtır.

Dolayısıyla böylesine tablolar oluşmamalıdır, Vatandaşların temel hak ve özgürlüklerinin
bunlar demokrasi dışı hadiselerdir ve böyle gün- kamu idarelerine karşı korunması ve güvence
leri biz maalesef defalarca yaşadık. altına alınması günümüzün olmazsa olmaz özel-
liklerindendir. Vatandaş ile yönetenler arasında-
28 Şubat 1977’de Postmodern darbesi, Genel- ki ilişkilerin düzenlenmesi, özellikle vatandaşın
kurmay bünyesinde bir grup kuruluyor. “Batı
hak ve özgürlüklerinin yönetenlere karşı korun-
Çalışma Grubu” adını alıyor, bakanlar tehdit edi- ması önemlidir. Ayrıca; “iyi yönetim hakkı” diye
liyor, meclisin en büyük siyasi partisi kapatılıyor
bir kavram var. Kamu gücü, bireyin sahip olduğu
bunlar Parlamenter Sistemin özündeki problem- hak ve özgürlükleri ihlal etmeden, adil, açık ve
leri gösteren birkaç numunelerdendir.
nesnel şekilde kullanılmalıdır. İyi yönetim sorgu-
1960’dan itibaren baktığımızda hükümetlere lanabilir, sorumlu, katılımcı, eşitlikçi yaklaşıma
ortalama 1.4 yıl düşüyor. Bu bir istikrarsızlık,

16 2017 ÇALIŞTAY RAPORU