Page 92 - cumhurbaskanligi-sisteminde-idarenin-denetimi-calistay-raporu-ombudsmanlik

CUMHURBAŞKANLIĞI SİSTEMİNDE İDARENİN DENETİMİ

yasasının, 82 Anayasasının buna dair birçok mü- ta olmayan hükümetler ortaya çıktı, Parlamento
essesinden ve düzenlemesinden bahsedebiliriz dengeleri ile bugün bu devamsızlık meselesinin
ama esas şey o değil. Hükümet sistemi ile ilgili, bu tartışıldığı bir günde baktım, bir milletvekili, ismi-
vesayetçi anlayışın işlemesine imkân sağlayan bir ni burada zikretmeyeyim, 95-99 döneminde görev
durum vardı Türkiye’de, nedir? Seçim yapıyoruz, yapan, partisinden istifa ediyor, başka bir partiye
işte hükümetler geliyor iktidara, sonra başka se- geçiyor, sonra başka partiye geçiyor, o partide bir
çimde millet beğenmiyor, değiştiriyor falan ama gece kalıyor, sonra başka partiye geçiyor falan
temel politikalar bu süre içerisinde değişmiyor. kendisi ile bir röportaj yapılmış, vekilliği bittikten
Niye? Temel politikaları, seçime ihtiyacı olmayan
sonra “niye böyle yaptınız?” diye, o da diyor ki,
bir iktidar belirliyor. Bu iktidar işleyişini 16 Nisan
“devlet istedi.” “Devlet kim?” yani devlet diye biri-
öncesi cari olan hükümet sistemi üzerinden sağlı-
si yok tabii kim bu? “Onu söyleyemem” diyor, bu
yor. Bu hükümet sistemi şöyle; seçim yapıyoruz,
şahsı, “söyleyemem hayati tehlikem vardır” diyor.
sadece meclisi seçiyoruz, hükümeti seçmiyoruz,
Şimdi belli ki birileri buna demiş partinden istifa
hükümet meclisin içinden çıkıyor ve meclis den-
et, başka partiye geç, sonra belki alışkanlık yaptı
gelerine bağlı olarak hükümet kuruluyor. Dola-
yısıyla sizin gücünüz, meclis dengelerini değiş- daha fazla devam etmiş o değiştirmeyi parti de-
ğiştirmeyi ama bunun gibi birçok milletvekili belli
tirmeye yetiyorsa hükümet düşürüp hükümet
kurdurabiliyorsunuz. Bunun çok belirgin iki örne- şekillerde mahiyetini tam bilmediğimiz şekillerde
ğini işte 12 Mart ve 28 Şubat’ta yaşadık. Bir hükü- tırnak içinde ikna edilerek parti değiştirtildi, hü-
met var, 12 Mart’ta, muhtıra veriliyor, hükümet kümet düşürüldü, yeni hükümetler kurduruldu,
istifa ediyor, Parlamentodaki çoğunluk aslında tek niye? Hükümet parlamento içinden çıkıyor ve par-
başına hükümet olmasına yetecek bir çoğunluk, lamento dengelerini kontrol edebilirseniz hükü-
istifa ediyor ve Türkiye iki yıl muhtıra veren yani met düşürüp hükümet kurdurabiliyorsunuz. İşte
silahlı bürokrasinin muhtıra verenlerin belirlemiş temel problemi Türkiye’nin buydu, bu vesayetçi
olduğu hükümetlerle idare ediliyor. Hatta bu hü- sistem dediğimiz sistemin aslında ana fikri bu.
kümetler güvenoyu bile alabiliyorlar mecliste. Na- İşte bizim de temel hedefimiz bunu değiştirmekti.
sıl alıyorlar? Çağırıyor siyasi partilerin liderlerini İşte bu sefer biz bir hükümet sistemi değişikliği ile
bu muhtırayı verenler, diyorlar ki, güvenoyu ve- milletin hükümeti doğrudan seçebileceği bir sis-
receksiniz şu şahsa, hükümete, vermezseniz işte temi benimsemek sureti ile bu 27 Mayıs 1960 ile
meclisi kapatırız vs. İki yıl Türkiye milletin seçme- açılan parantezi milletimizin desteği ile 16 Nisan
diği, muhtıra verenlerin belirlediği hükümetlerle 2017’de kapattık.
güvenoyu ile aldırmak suretiyle, niye? Parlamento
kompozisyonunu değiştirdiğinizde, hükümet dü- Şimdi bu sistemin özü bu, biz 16 Nisan önce-
şürüp hükümet kurdurabiliyorsunuz. 28 Şubat’ta sindeki sisteme göre kabul edilen yeni hükümet
da benzer bir şey yaşandı, biliyorsunuz Refah-Yol sisteminin daha ileri bir sistem olduğunu, çeşitli
hükümeti, Parlamento desteği altından çekilmek boyutları itibariyle konuşuyoruz, şimdi benim
sureti ile bırakmak zorunda kaldı, planda hesap- mevzum bu tabii ki olamaz burada.

90 2017 ÇALIŞTAY RAPORU