Page 374 - geri itme ozel raporu son

“Pushback” of Human Rights / Ege Denizi’ndeki Geri İtmeler ve Boğulan İnsan Hakları Özel Raporu

Avrupa Ombudsmanlar Ağı aracılığıyla ulusal ombudsmanlara; (i) Temel Haklar Yetkilisi tarafından şikâ-
yetler hakkında bilgilendirilip bilgilendirilmediklerinin veya şikâyetlerin kendilerine iletilip iletilmediğinin, (ii)
ulusal makamların bu tür şikâyetlere ilişkin yanıtını araştırıp araştırmadıklarının ve/veya (iii) ulusal makam-
larının yer aldığı Frontex operasyonlarında gerçekleşen temel hak ihlalleri iddiaları hakkında doğrudan
şikâyet alıp almadıklarının sorulduğu,

Yanıt veren on iki ombudsmandan on tanesinin, sorulan tüm sorulara olumsuz yanıt verdiği, Bulgaristan
Ombudsmanı’nın, 2020’de Temel Haklar Yetkilisi tarafından bir şikâyet iletilmiş olup Bulgaristan Ombuds-
manı Frontex operasyonlarında mağduriyet yaşayan kişilerden doğrudan herhangi bir şikâyet almadığı,
Yunanistan Ombudsmanının 2017’den bu yana, Frontex’in şikâyet mekanizması aracılığıyla, tümü daha
önce doğrudan Ombudsman’ın kendisine iletilmiş olan yedi şikâyet aldığı, Yunanistan Ombudsmanı’nın
ulusal makamların kapsamlı, şeffaf bir şekilde ve zamanında yanıt vermesini sağlamanın zor olabileceğini
belirttiği,

Kabul edilebilir şikâyetler arasında 2017 yılında Yunanistan’dan Türkiye’ye göçmenleri tekneyle geri gön-
derme operasyonuna ilişkin bir şikâyet yer aldığı, bu operasyonun Frontex tarafından finanse edildiği ve 27
Nisan 2017 tarihine planlandığı, İran vatandaşı olan şikâyet sahibinin, Yunanistan’a sığınma başvurusun-
da bulunduğu, Temel Haklar Bildirgesi’nin 18. maddesinin (sığınma hakkı) ve 19. maddesinin (ihraç, sınır
dışı etme veya iade etme durumunda korunma hakkı) ihlal edildiğini iddia ettiği, Temel Haklar Yetkilisinin
şikâyeti yetkili Yunanistan makamına ilettiği, Yunanistan makamının, şikâyet sahibini Türkiye’ye geri gön-
derme operasyonunu iptal ettiği,

Frontex’in 2018 yılı yıllık genel raporunda Yunanistan makamlarıyla ilgili bir davadan bahsedildiği, Temel
Haklar Yetkilisinin, yürürlükteki şikâyet mekanizması kurallarında belirtilen son teslim tarihi içinde (şikâye-
tin iletilmesinden altı ay sonra) Yunanistan makamlarından geri bildirim almadığı, Temel Haklar Yetkilisi-
nin, bu durumun mekanizmanın etkililiğini tehlikeye attığı sonucuna vardığı,

Frontex’in, kişilerin (i) Frontex operasyonlarında fark edilen yanlışlıklardan sorumlu olanları tespit etmede
yardım alabilecekleri ve (ii) AB hukuku kapsamında temel haklarının ihlalleri için mağduriyetlerinin gide-
rilmesini talep edebilecekleri esnek prosedürlere sahip olması gerektiği, şikâyet mekanizmasının, ancak ve
ancak erişilebilir olması ve hızlı, kapsamlı ve şeffaf bağımsız incelemeler yürütme araçlarına sahip olması
durumunda etkili bir hesap verebilirlik mekanizması olabileceği,
Kuruluşundan bu yana, şikâyet mekanizmasının çok az sayıda şikâyetle ilgilendiği ve Frontex personeli-
nin eylemleriyle ilgili henüz bir şikâyet alınmadığı, 2016 ve Ocak 2021 tarihleri arasında Temel Haklar Yetki-
lisinin, 22’si kabul edilebilir olan 69 şikâyet aldığı, Frontex’in şikâyetlerin doğrudan iletilebileceği temel hak
gözlemcilerinin görevlendirilmesinin şikâyetlerde bir artışa yol açmasını beklediği, bu durumun (i) olası şikâ-
yet sahipleri arasında mekanizma hakkında farkındalık ve anlayış eksikliği; (ii) isimsiz şikâyette bulunmanın
mümkün olmaması ile birlikte olumsuz etkilenme korkusu, (iii) olası şikâyet sahiplerinin kendilerini içinde
buldukları stresli durumlar; (iv) şikâyetlerin alınmasında ve Temel Haklar Yetkilisine iletilmesinde daha aktif
bir rol oynayabilecek Frontex’te görevlendirilen yetkililerin sahada angajman eksikliği ile açıklanabileceği,

372