Page 181 - 6. yılında ombudsmanlık web

Aslında karar alma gerçekten çok teknik bir kavram. İsterdim ki bugün burada, bu
oturumda teknik olarak karar verme konusunda uzman olanlardan, yöneylem araştır-
ması ve karar verme sistemlerinde yoğunlaşan endüstri mühendislerinden, işletme-
cilerden, işletme mühendisliğinden arkadaşlardan olsun, yorum yapsınlar; Kurumun
yaptığı faaliyetler ve diğer analizler biraz daha teknik olarak değerlendirilsin.

Neden karar? Gerçekten karar çok önemli bir konu. Yönetim alanında öncülerden
Drucker -herkes biliyordur- “Yönetimi” şöyle tanımlıyor: “Yönetim, karar alma ve uy-
gulama işlevidir.” Hele ki bu kurum, Kamu Denetçiliği Kurumu dilekçelere bağlı olarak
kararlar alıyorsa işi tamamen karar olmuş oluyor.

“Karar” dediğimiz zaman, sözlüğe baktığımız zaman, “bir konu hakkında kesin
yargı” diye anlamlandırılır ama bunu yönetim bilimine aldığımız zaman biraz daha
açabiliriz. Karar vermeyi “belli amaçlar için alternatifler arasından tercih etmek, se-
çimde bulunmak” gibi kısaca tanımlayabiliriz. Karar almanın çok boyutu var. Bireysel
boyutta, bireysel karar alma söz konusudur. Ondan sonra örgütsel düzeyde karar alma
var. Tabii, kararın türleri de var.

Kararın bilgi boyutu var, bilgiye dayalı oluşturulan opsiyonlar arasında rasyonel
seçimin yapıldığı boyut. Bir de bilgi boyutunu aşan yönleri var. Nedir onlar? İşte, insan-
ların duyguları, değerleri, düşünceleri, psikolojik sorunları, ilişsel sınırlılıklar, bilinçaltı
problemler. Karar üzerine yapılan bütün akademik çalışmalarda ve verilen derslerde
Harvard’da dâhil, okunan kitaplarda temel amaç ve beklenen sonuç veya çıktı olarak
mümkün olduğunca rasyonelitenin artırılması. Biz biliyoruz ki karar almada çok faktör
etkili olur ancak burada önemli olan, en iyi şekilde karar verebilmek için “rasyonel
düzeye nasıl çekeriz? bilgi boyutunu nasıl artırırız?” sorularına odaklaşmak gerekir.
Onun için, karar verme konusunda bilginin ne kadar önemli olduğunu anlama açısın-
dan günümüz bilgi toplumuna hatta yapay zekâda gelinen noktaya bakmada fayda
var. Neden? Tamamen bilgi üzerine dayalı bir toplum ve yapıdan bahsediyoruz. Verilen
bilgiler doğrultusunda ve kalitesinde karar alınabiliyor ancak. Eğer mükemmel karar
almak isteniyorsa, mükemmel bilgi gerekiyor. Ancak her şeyi Allah bilir, teşbihte hata
olmasın sanki tanrısallaşma oluyor. Okumuşuzdur “Olasılıksız” romanını; yani, eğer
mükemmel şekilde bilgiye sahipseniz adeta geleceği görebiliyorsunuz, mükemmel
karar alma durumu ortaya çıkıyor. Aslında sosyal bilimlerde araştırmanın temel araç-
larından biri de gelecekle ilgili en doğru tahminlerde bulunabilmektir.

Bilgiyi artırma ne kadar da önemli. İşte, bu durumda “kaliteli bilgi elimizde ne
kadar var?” bunu belki düşünmek ve üzerinde durmak lazım karar verme sürecinde.

14 ŞUB A T 2019 179