Page 124 - Türkiye'deki Suriyeliler - Özel Rapor

TÜRKİYE BÜYÜK MİLLET MECLİSİ KAMU DENETÇİLİĞİ KURUMU

yabancılara idari yükümlülükler getirebilmektedir. Bu çerçevede mültecilerin kayıtlı
oldukları il dışına çıkmaları prensipte izne tabi kılınmıştır. “Geçici Koruma Kimlik
Belgesi” düzenlenen Suriyelilere valiliklerce yapılan değerlendirmeye bağlı olarak yine
valiliklerce uygun görülen yerlerde (muhtarlıklar, polis merkezleri, jandarma karakolu,
diğer kamu kurum ve kuruluşları vb.) ve belirli periyotlarla imza veya parmak izi ile
bildirim yükümlülüğü getirilebilmektedir. Bildirim yükümlülüğünde, yalnızca aile
reislerinin bildirimde bulunması da yeterli olmaktadır. Geçici koruma kapsamındaki
yabancıların aile birleşimi, akrabalık, sağlık, eğitim, çalışma vb. sebeplerle ikamet ili
değişikliklerine ilişkin talepleri öncelikli olarak değerlendirilmektedir. İkamet ili
değişiklik talebinde bulunan yabancının müracaatı ikamet ettiği il valiliği tarafından
değerlendirilmektedir. Uygun görülenlere “Yol İzin Belgesi” düzenlenerek gitmek
istediği ile yönlendirilmektedir.
Ülkemizde GBM’ler dışında yaşamlarını sürdüren Suriyelilerin bir kısmının sınır
illerinde akrabalık ilişkilerini kullanarak daha rahat barınma imkânları elde ederken,
ekonomik imkânları kısıtlı olanların, yaşadıkları şehirlerde daha ucuza kiralık ev
bulabilecekleri mahallelerde yoğunlaştıkları gözlemlenmiştir. Suriyelilerin, özellikle
sınır illerinde ciddi bir kiralık konut talebi yarattığı, bu durumun kira fiyatlarını gözle
görülür şekilde arttırdığı, Suriyelilerin ekonomik nedenlerle barınmak için fiziki koşulları
yetersiz olan evlerde yaşamlarını sürdürmek durumunda kaldıkları ifade edilmiştir.

AFAD Başkanlığı ve İçişleri Bakanlığı (GİGM) tarafından müştereken hazırlanarak
09/11/2015 tarihinde yürürlüğe giren “Geçici Barınma Merkezlerinin Kurulması,
Yönetimi ve İşletilmesi Hakkında Yönerge”nin “Geçici Barınma Merkezlerine Sevk”
başlıklı 39’uncu maddesi gereğince, geçici koruma kapsamındaki yabancıların barınma
merkezlerine sevkleri Göç İdaresi Genel Müdürlüğü’nün uygunluk görüşü ve AFAD’ın
onayı ile gerçekleştirilmektedir. 01/08/2017 tarihi itibariyle GBM’lerde bulunan
235.365 Suriyelinin tüm ihtiyaçları, AFAD’ın koordinasyonunda ilgili kamu kurum ve
kuruluşlarının ortak çalışmalarıyla yürütülmektedir.

Ziyaret edilen GBM’lerde, insani ihtiyaçların karşılanmasına yönelik oluşturulan düzen
ve anlayışın üst düzeyde olduğu görülmüştür. Bu durum uluslararası kurumlar tarafından
da sıklıkla vurgulanmakta ve takdir edilmektedir. 129 Geçici barınma merkezlerinde
binlerce kişiye verilen

hizmetler Türk mühendisleri tarafından geliştirilen Afet Geçici Kent Yönetim Sistemi
(AFKEN) yazılımı ile koordine edilmektedir. Afetlerde ve acil durumlarda sağlanan

129 Dünya Bankası “Turkey’s Response to the Syrian Refugee Crisis and the Road Ahead”, Holly Benner,
Arzu Uraz, Joanna de Berry ve William Wiseman, 2015.

124 TÜRKİYE’DEKİ SURİYELİLER ÖZEL RAPORU