Page 62 - Türkiye'deki Suriyeliler - Özel Rapor

TÜRKİYE BÜYÜK MİLLET MECLİSİ KAMU DENETÇİLİĞİ KURUMU

‘MÜLTECİ’LERİN GÖÇÜ VE ULUSLARARASI

KORUMA SİSTEMİNİN ŞEKİLLENMESİ

1919 ve 1939 yılları arasında yaşanan siyasi kargaşa ve savaşlar sadece Avrupa’da 5
milyonun üzerinde insanı yerlerinden etmiştir. Milletler Cemiyeti’nin kurulmasıyla
birlikte “uluslararası toplum ve sorumluluk” kavramlarının ortaya çıkmasına paralel
olarak, mülteci sorununa da uluslararası bir çözüm getirme ihtiyacı doğmuştur. 45

Bu ve izleyen dönemde, Uluslararası Nansen Mülteciler Ofisi’nin kurulması (1931-
1938), Almanya’dan kaçan mülteciler için Londra’da bulunan Yüksek Komiserliğin
faaliyete geçmesi (1933-1938), mültecilerle ilgili 1943 tarihli Bermuda Konferansı’nın
düzenlenmesi, BM Yardım ve Rehabilitasyon İdaresi’nin tesisi (UNRRA; 1943-1947)
ve İkinci Dünya Savaşı sonucunda oluşan mülteci sorunuyla ilgilenmek üzere 1947’de
BM Uluslararası Mülteci Örgütü’nün kurulması (IRO; 1947-1952) döneme damgasını
vuran başlıca gelişmeleri teşkil etmiştir. 46

Söz konusu dönemde Milletler Cemiyeti, Ruslar ve Almanlar gibi belli mülteci
gruplarıyla ilgili çalışacak birkaç Yüksek Komiser ve temsilci görevlendirdiyse de bu
çabaların hiçbiri uzun ömürlü düzenlemelere dönüşememiştir. Benzer şekilde, İkinci
Dünya Savaşı’nı takiben Filistinli ve Koreli mültecilerle ilgilenmek üzere ayrı ofisler de
tesis edilmiştir. 47

Söz konusu dönemde, 1948 Arap-İsrail savaşı ve İsrail Devleti’nin kurulmasının
48
akabinde yaşanan ihtilaflar, 700 bin kişinin Filistin’den ayrılmasına neden olmuş; bu
mültecilerin birçoğu Ürdün, Lübnan ve Suriye’ye sığınmak durumunda kalmıştır.

BM Genel Kurulu tarafından Kasım 1948’de Filistinli mültecilere yardım sağlama
konusundaki ilk karar kabul edilmiş; arabulucu rolü üstlenen Ralfh BUNCHE tarafından
hazırlanan ve “mültecilerin durumunun kritik olduğunu” gösteren bir rapora cevaben

45 Birleşmiş Milletler Mülteciler Yüksek Komiserliği Ankara Ofisi’nin Jandarma Genel Komutanlığı işbirliğinde
hazırladığı “Mülteci Hukuku Eğitim CD’si”nin “Uluslararası Koruma” başlıklı 1. Modülü: “Uluslararası Koruma
Kavramının Ortaya Çıkışı ve Tarihsel Gelişimi” başlıklı Bölüm (Proje Yöneticisi: I. TOKCAN; Hazırlayan: Ç.
ALP; 2003).
46 Birleşmiş Milletler Mülteciler Yüksek Komiserliği Ankara Ofisi’nin Jandarma Genel Komutanlığı işbirliğinde
hazırladığı “Mülteci Hukuku Eğitim CD’si”nin “Uluslararası Koruma” başlıklı 1. Modülü: “Uluslararası Koruma
Kavramının Ortaya Çıkışı ve Tarihsel Gelişimi” başlıklı Bölüm (Proje Yöneticisi: I. TOKCAN; Hazırlayan: Ç.
ALP; 2003).
47 A.g.e

48 Bkz. UNRWA’nın resmi internet sayfası (https://www.unrwa.org/userfiles/2010011791015.pdf); erişim
tarihi: 20/08/2017.

62 TÜRKİYE’DEKİ SURİYELİLER ÖZEL RAPORU