Page 160 - temel-haklar

42. Devletlerin insan hakları alanındaki yükümlülüklerinin geniş-
lemesi ile birlikte pozitif yükümlülüklerin önemi her geçen zaman
zarfında artmaktadır. Artık devletler, seçimlerin serbest ve adil olarak
nitelendirilebilmesi için pozitif yükümlülüklerinin gereği daha yoğun
bir şekilde tedbir almak durumunda kalmaktadır.
43. Serbest seçim hakkının işlerliği açısından, devletlerin günü-
müzde üstlenmek zorunda olduğu pozitif yükümlülüklerinin teme-
linde, seçmenlerin siyasi iradelerinin sağlıklı bir şekilde oluşmasının
önündeki engelleri kaldırmak ve bu iradenin sandığa tam olarak yan-
sıması noktasında gereken tüm önlemleri almak yer almaktadır. Bire-
yin siyasi iradesinin sağlıklı bir şekilde oluşması ise çok sayıda
unsurun varlığını gerektirmektedir. Bu unsurlar arasında, bi-
reyin ülkesinde yaşananlar hakkında malumat ve yorum sahibi
olabilmesine imkân verecek eğitim düzeyi, konuşulan dili an-
lama kabiliyeti, görsel ve yazılı medyaya erişim kapasitesi, oy
kullanırken uyması gereken kuralların neler olduğunu öğrene-
bilmesi gelmektedir. Burada hiç şüphesiz, okuma yazma başta
olmak üzere, herkesin temel kamu hizmetlerine erişebilmesi,
devletlerin en temel görevlerindendir.

44. Anayasamızın “V. Devletin temel amaç ve görevleri” başlıklı 5
inci maddesinde yer alan “Devletin temel amaç ve görevleri, … kişilerin
ve toplumun refah, huzur ve mutluluğunu sağlamak; kişinin temel hak ve
hürriyetlerini, sosyal hukuk devleti ve adalet ilkeleriyle bağdaşmayacak su-
rette sınırlayan siyasal, ekonomik ve sosyal engelleri kaldırmaya, insanın
maddi ve manevi varlığının gelişmesi için gerekli şartları hazırlamaya ça-
lışmaktır.” ibaresi, devletin pozitif yükümlülüklerini somutlaştıran en
temel ulusal hukuk kuralıdır. Serbest seçim hakkı açısından meseleye
baktığımızda; okuma ve yazma, ayrıca ülkenin resmi dilini bilmeyen
kişilerin, engelli ve hastaların oy kullanıp siyasi iradelerinin sağlıklı bir
şekilde sandığa yansıması noktasında atılması gereken tüm adımlar,
devletin pozitif yükümlülüklerindendir. Bundan başka, seçmen kayıt
sistemine herkesin erişiminin sağlanması, seçim kampanyalarına ka-
tılım, sandık başında oy kullanırken ve seçim sonuçlarına itiraz sade-
dinde yapılması gereken işlemler ile seçimin genel olarak izlenmesine
ilişkin süreçler hakkında bilgilerin sunulması, seçime giren siyasi par-
tilere ve adaylara ilişkin bilgi edinilmesinin temini de pozitif yükümlü-
lükler kapsamında değerlendirilmektedir.

KAMU DENETÇILIĞI KURUMU 155