Page 43 - 2021 Yıllık Rapor

TÜRKİYE BÜYÜK MİLLET MECLİSİ KAMU DENETÇİLİĞİ KURUMU

Hukuk devletinin vazgeçilmez ilkelerinden biri, idarenin hukukla bağlı olması ve idarenin
her türlü işlem ve eylemine karşı yargı yolunun açık olmasıdır. Yargı, hukuk devletini
gerçekleştirmede en önemli denetim araçlarından biridir. Sonuçta idarenin işlem ve eylemleri
yargı tarafından denetlenmektedir. Ancak yargısal denetim sadece hukukilik denetimi
ile sınırlıdır. Ayrıca yargıya başvurunun maliyeti, teknik hukuk bilgisini gerektirmesi ve
yargılamanın yoğunluğu gibi sebepler, kişilerin hızlı bir sonuç almasını engellemektedir.
Yargısal denetimin sonuçlarının kesin olmasına karşın uzun sürmesi ve maliyeti, ayrıca
vatandaşların çoğu zaman hizmet aldıkları ve hatta bizzat emrinde çalıştıkları idarelerle
senelerce davalık olmak istememeleri, kişileri alternatif çözüm yollarına yönlendirmektedir.
Bu noktada Ombudsmanlık (Kamu Denetçiliği Kurumu) önem kazanmaktadır. Zira
Kamu Denetçiliği Kurumu, ücretsiz, en geç altı ay içinde karar veren, tavsiye kararı dahi
vermesine gerek kalmadan pek çok dosyada dostane çözüm ile başvurucunun sorununun
çözülmesine imkân sağlayan anayasal bir kurumdur. Kamu Denetçiliği Kurumu,
yasasındaki özel düzenleme gereği idari yargı denetiminden farklı olarak, idari işlem ve
eylemlerin yanı sıra, idarenin tutum ve davranışlarını denetleyebilmektedir. Ayrıca Kurum
yine yargı denetiminden farklı olarak, yasal mevzuat denetimi dışında hakkaniyet ve iyi
yönetim ilkeleri yönünden denetim gerçekleştirmektedir.
Ombudsmanlığın temel amacı, idarenin iş ve işlemlerinden dolayı zarar gören vatandaşların
haklarının yargı dışı yollarla savunulmasıdır. Elbette, Kamu Denetçiliği Kurumu yargının
yerini alabilecek, yargının alternatifi bir kurum değildir. Tam tersine yargıya gerek
kalmadan uyuşmazlık konusu sorunu çözerek yargının iş yükünün azalmasına yardımcı
olması için Anayasa’da değişiklik yapılarak kurulmuştur.
Kamu Denetçiliği Kurumuna müracaatın, en fazla altı ay içinde sonuçlandırılması,
hukukilik denetimi dışında hakkaniyete uygunluk denetimi yapması, şahsa özel olmayan
genel nitelikli başvuruların gizlilik kaydıyla incelenmesi, başvurunun ücretsiz ve Kuruma
çok kolay ulaşılabilir olması, Kurumumuza başvuru yapmanın avantajlarından sadece bir
kısmıdır. Daha da önemlisi Kurum, idare ile vatandaş arasındaki uyuşmazlığı çoğu zaman
mahkemeye gidilmesine gerek kalmadan sonuçlandırabilmektedir.
Kamu Denetçisi olarak görev yaptığım bir yıldır, Denetçiliğimizde başta insan hakları
olmak üzere, mahalli idarelerce yürütülen hizmetler, nüfus, vatandaşlık, mülteci ve
sığınmacı hakları, ulaştırma, basın ve iletişim ile kamu personel rejimi (idarede işçi
statüsünde çalışanların İş Kanun ve iş akdinden kaynaklı sorunları) olmak üzere görevli
olduğum beş temel farklı alana ilişkin başvurular üzerine detaylı inceleme ve araştırmalar
gerçekleştirilmiştir. Bu inceleme ve araştırmalar neticesinde başvurunun mahiyetine göre
binlerce karar tesis edilmiştir.
Ombudsmanların temel görevi vatandaş ve devlet arasında bir köprü vazifesi görerek,
bir nevi arabuluculuk faaliyeti yürütmektir. Bir başvuruda Kurumumuzca tesis edilen
karar ile uygulamanın değişmesi, başvurucu ile aynı konumda olan binlerce bazen
yüz binlerce kişiyi etkileyebilmektedir. Bu noktada Kamu Denetçiliği Kurumu olarak
görevlerimizden bir tanesi, idareyi iyi yönetim ilkelerine uymaya zorlamaktır. Bunun
için Denetçiliğimizdeki başvurular nezdinde defaten idarelerle görüşmeler yapılmış ve
Kurumumuza aynı konulu benzer başvurularda mevcut sorun tespit edilerek, iyi yönetim
ilkelerine aykırı uygulamanın değişmesi ve vatandaş ile idare arasındaki anlaşmazlıkların en
aza indirilmesi için çaba gösterilmiştir. Özellikle daha önce tavsiye kararı verilen konularla

42 2021 YILLIK RAPOR