Page 142 - 2022-Yillik-Rapor-web

TÜRKİYE BÜYÜK MİLLET MECLİSİ KAMU DENETÇİLİĞİ KURUMU

6.3.2 Karabağ İnsan Hakları İnceleme Raporu

Tarih boyunca çok sayıda medeniyete ev sahipliği
yapmış, uluslararası hukuk kapsamında Azerbaycan
Devletinin bir parçası olan Karabağ, 1988 yılından
günümüze Ermenistan ve Azerbaycan Devletleri
arasında şiddet ve savaşlara konu olmuştur. Ermenistan,
Yukarı Karabağ ve çevresindeki 7 rayonu işgal etmiş ve
işgal ettiği Azerbaycan topraklarından geri çekilmesini
isteyen Birleşmiş Milletler (BM) Güvenlik Konseyi
Kararları ile BM Genel Kurulu Kararına rağmen
yaklaşık 30 yıl süren işgalini sürdürmüştür. Bu süreçte
Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Teşkilatı (AGİT) Minsk
Grubunun çabaları da bölgede barış elde etme
konusunda sonuçsuz kalmıştır.

Ermenistan Silahlı Kuvvetleri, son olarak 27 Eylül
2020 sabahı, ateşkesi bozarak Azerbaycan ordusunu
ve Terter, Ağdam, Fuzuli ve Cebrail rayonlarını ağır silahlarla yoğun şekilde ateşe
tutmuştur. Savaş alanından sivil yerleşim merkezlerine kayan ve çok sayıda sivilin
hayatını kaybettiği çatışmalar, 10 Kasım 2020 tarihinde Ermenistan, Azerbaycan ve
Rusya Federasyonu arasında imzalanan bildiri ile sona ermiştir. Söz konusu bildiri
ile Ermenistan’ın Azerbaycan toprakları üzerindeki işgali son bulmuş olup, yaşanan
çatışmalar ve işgal nedeniyle evlerini terk ederek kendi topraklarından göç etmek
zorunda kalan yüzbinlerce kişinin eve dönme imkânı ortaya çıkmıştır. Diğer taraftan
işgal döneminde Ermenistan tarafından başta Ağdam olmak üzere birçok bölge
mayınlanmıştır. Mayınlar, bölgenin işgalden kurtulduğu 10 Kasım 2020 tarihinden
2021 Ekim ayına kadar 65 sivilin hayatlarını kaybetmesine veya yaralanmasına neden
olmuştur. Tüm canlıların hayatını tehdit eden mayınlı araziler ülkesinde yerinden
edilmiş kişilerin (IDPs) evlerine dönmelerinin önündeki en büyük engel olarak yer
almaktadır.

Mayınların temizlenmesi uzun yıllar sürebilecektir. Bu da şehrin yeniden inşa
edilmesinin ve her türlü ekonomik faaliyetin önünde bir engel olarak yer almaya devam
edecektir. Dolayısıyla tüm canlıların hayatını tehdit eden mayınların yerini gösterecek
haritaların Ermenistan tarafından en kısa sürede Azerbaycan’a verilmesi önem arz
etmektedir. Bir diğer önemli husus da yıllarca Ermenistan’ın işgali altında kalan
toprakların Azerbaycan’ın kültürel ve tarihi mirası için büyük öneme sahip olmasıdır.
Ancak maalesef tarihi ve kültürel öneme sahip saraylar, türbeler, camiiler, müzeler işgal
döneminde saldırı veya bakımsızlık nedenleriyle oldukça zarar görmüş, müzelerin için
boşaltılmıştır. Hatta camilerin ve türbelerin içinde hayvan beslenecek, camiyi ateşe
verecek kadar kötü muamele yapılmıştır. Ayrıca evlerini terk etmek zorunda kalan

2022 YILLIK RAPOR 141