Page 391 - 2022-Yillik-Rapor-web

TÜRKİYE BÜYÜK MİLLET MECLİSİ KAMU DENETÇİLİĞİ KURUMU

√ Çocukların yüksek yararlarının gözetilmesi, ailelerin ayrı yerlerde barındırılması,

√ Çocukların eğitim ve öğretimden yararlandırılmaları hususunda, Millî Eğitim
Bakanlığınca gerekli tedbirlerin alınması,
√ Göç alanında uzmanlığı bulunan ilgili sivil toplum kuruluşu temsilcilerinin,
Başkanlığın izniyle geri gönderme merkezlerini ziyaret edebilmesi şeklindeki
hizmetlerin sunulması,

yasal yükümlülük olarak düzenlenmiştir.
Kabul ve Barınma Merkezleri ile Geri Gönderme Merkezlerinin Kurulması, Yönetimi,
İşletilmesi, İşlettirilmesi ve Denetimi Hakkında Yönetmelik’in 4’üncü maddesinde
merkezlerin; yaşam hakkının korunması, insan odaklı yaklaşım, refakatsiz çocuğun
yüksek yararının gözetilmesi, özel ihtiyaç sahiplerine öncelik tanınması, kişisel bilgilerin
gizli tutulması, yapılacak işlemlerde ilgililerin bilgilendirilmesi, barınanların sosyal ve
psikolojik açıdan güçlendirilmesi, barınanların inanç ve ibadet özgürlüklerine saygı
gösterilmesi, barınanlara dil, ırk, renk, cinsiyet, siyasî düşünce, felsefî inanç, din,
mezhep ve benzeri sebeplerle ayırım gözetilmeksizin hizmet verilmesi esasına göre
çalışacağı hüküm altına alınmıştır.

GGM’ler hakkında bir kısmı eş zamanlı olarak adli mercilere de intikal eden bahse
konu şikâyetler, Kurumumuzca özel bir önem atfedilerek incelenmektedir. Kurumumuz
yapılan başvuru vesilesiyle, başvurunun yapıldığı GGM’lere ilişkin tutulma koşullarını
da yerinde inceleyerek şartların iyileştirilmesine yönelik çalışma gerçekleştirmektedir.
Bu minvalde Kamu Başdenetçisi, insan haklarıyla ilgili başvurulardan sorumlu denetçi
ve uzmanlarla birlikte Aydın Geri Gönderme Merkezi, İzmir Geri Gönderme Merkezi
ve Akyurt Geri Gönderme Merkezinde yerinde inceleme faaliyeti gerçekleştirilmiştir.

Geri gönderme merkezlerinin, hakkında sınır dışı etmek üzere idari gözetim kararı
alınan yabancıların geçici süre ile tutuldukları yerler olması nedeniyle, kalış süresinin
belirsizliği, yabancılarla ilgili işlemlerinin yürütülmesinde yaşanan zorluklar, idarenin
elinde çoğu zaman yabancı ile ilgili yeterli bilginin mevcut olmaması ve her türlü
işlem için tercüman desteğine ihtiyaç duyulması gibi hususlar psikolojik risklere
ilişkin değerlendirme yapılabilmesini güçleştirmektedir. Bu sebeple geri gönderme
merkezlerinde bireysel ya da toplu kaçma girişimleri, merkezlerin fiziki şartlarına zarar
verme ve yangın çıkarma teşebbüsleri, kendine ya da başkasına zarar verme ve intihar
vakası şeklindeki durumlar ile daha sık karşılaşılabilmektedir.

Geri Gönderme Merkezlerinde gerçekleşen intihar olayları, ülkedeki intihar oranlarından
daha düşük olsa da konunun hassasiyeti bu konudaki çalışmaların artırılmasını
gerektirmektedir. Bu minvalde geri gönderme merkezine ilişkin bir başvuru hakkında;
devletin, pozitif bir yükümlülük olarak yetki alanında bulunan tüm bireylerin yaşam
hakkını kişinin kendi eylemlerinden kaynaklanabilecek risklere karşı da korumak

390 2022 YILLIK RAPOR