Page 387 - 2022-Yillik-Rapor-web

TÜRKİYE BÜYÜK MİLLET MECLİSİ KAMU DENETÇİLİĞİ KURUMU

tabi olarak, sadece yetkili merciin izni ile kullanılacağı, mahpusun aldığı cezaya
istinaden uygulanamayacağı; bu tedbirin durumlarını kötüleştirilmesi halinde,
hücrede tutmanın, zihinsel ya da fiziksel engelli mahpuslara uygulanmasının yasak
olacağı vurgulanmıştır.

Temel kurallara göre, sağlık çalışanları, disiplin yaptırımı veya diğer kısıtlayıcı tedbirlerin
mahpus üzerindeki olumsuz fiziki veya psikolojik etkilerini, gecikmeksizin
hapishane müdürüne bildirmeli ve tıbben gerekli görmeleri halinde, yaptırımın
kaldırılması ya da değiştirilmesi yönünde tavsiyede bulunmalıdır.

Başta 5275 sayılı temel Kanun ve Nelson Mandela Kuralları olmak üzere, temel insan
hakları kuralları göz önünde tutulduğunda, mahkûmların, ıslahına yönelik mevzuat
tarafından öngörülen tedbirlere başvurulmaksızın, tek kişilik odada uzunca süre
tutulmaları hukuka aykırı bir uygulama olarak karşımıza çıkmaktadır. Farklı ulusal
ve uluslararası mercilerce sürekli haberli habersiz denetim yapılan ve tüm ortak
alanlarda kamera bulunan ceza infaz kurumları açısından ceza infaz memurlarının
mahpuslara karşı darp iddialarının oldukça azaltmış durumda olduğunu iddia etmek
mümkündür. Bu konudaki her iddia çok önemli olduğundan, kamera kayıtları ve
sağlık raporları incelenerek değerlendirilmektedir. Kurum görüşmelerinden, yapılan
toplantılarda memurların zorunlu haller hariç, mahpuslarla kameranın olmadığı bir
ortamda tek olmaması gerektiği özel olarak vurgulanmaktadır. Ancak özel hayatın
gizliliği ilkesi gereği yaşam alanlarında kamera olmadığı ve ceza infaz memurları
mahpusların tutulduğu odanın dışında olduğu için, mahpusların, mahpuslara
zarar verme konusu 238 ise, üzerinde özel çalışma gerektiren zorlayıcı bir husus
olarak karşımıza çıkmaktadır. İdare bir taraftan kişinin cezasını infaz ederken
başkasına zarar vermemesi, bir taraftan da başkalarını korumak adına kişiye ceza
maksatlı tek kişilik odada barındırmaması gerekmektedir. Aynı durum mahpusun kendi
kendine zarar vermesinde de söz konusudur. Üstelik yaşam alanı olan odalarda kamera
bulunmamaktadır. Kurumumuz bu konudaki durumun zorluğunun farkındadır.
Ancak idare, etrafına zarar veren kişilerin tabiatına uygun şekilde ıslahına, etrafına
zarar vermesinin önüne geçip, yasal mevzuat sınırları içerisinde kişinin barındırılmasına
yönelik çare üretmelidir.

Bu noktada son bir husus, bu tür diğer kişilere zarar veren mahkûmlar hakkında
verilecek tedbir kararlarında, ceza infaz kurumu idare ve gözlem kurullarının daha
titiz yaklaşması ve sosyal çalışmacıların bu mahkûmlar üzerinde yoğunlaşmalarına
imkân vermesi gerekir. Gözlem ve Sınıflandırma Merkezleri ile Hükümlülerin
Değerlendirilmesine Dair Yönetmelik’inin ilgili maddelerinde, bu tarz kişiler açısından
bazı rehabilitasyon programlarının öngörüldüğü görülmektedir. Bunlar arasında,
“iyileştirme ve bireyselleştirme”, “psiko-sosyal yardım”, “destek programları-kütüphane,
din kültürü ve ahlak öğretimi, sportif faaliyetler vs.” ve “çalışma” sayılabilir. Diğer yandan

238 2022/1633 numaralı başvuru hakkında verilen 20.02.2022 tarihli Gönderme Kararı

386 2022 YILLIK RAPOR