Page 386 - 2022-Yillik-Rapor-web

TÜRKİYE BÜYÜK MİLLET MECLİSİ KAMU DENETÇİLİĞİ KURUMU

mahkûmlar hakkında en fazla 20 gün süre ile başvurulabilecektir. Daha önemlisi
Kanunun 48’inci maddesinde, hücreye koyma cezasının infazına, ‘ancak infaz hâkiminin
onayı ile başlanabileceği’, ‘infazından önce ve infazı sırasında hükümlünün, hekim
tarafından muayene edileceği’, ‘ilgilinin bu cezaya katlanamayacağı anlaşılırsa
cezanın infazının sonraya bırakılacağı veya hekiminin belirleyeceği aralıklarla
infaz edileceği’, ‘koşullu salıverilme tarihine kadar hükümlünün iyileşemeyeceğinin
tam teşekküllü Devlet veya üniversite hastanesi sağlık kurulu raporu ile saptanması
hâlinde hücreye koyma cezasının infaz edilmeyeceği ve yerine alternatif ceza
verileceği’, şeklinde kaleme alınan pek çok temel güvence getirilmiştir. Bu sayede,
en fazla 20 günlük süre ile tatbik edilebilecek olan hücreye koyma cezasının, hem
hukuk hem de tıp ilmi açısından mahkûmun haklarına zarar gelmeyecek şekilde
uygulanmasına zemin hazırlanmıştır. Tekraren bu uygulama bir infaz modeli olmayıp,
kısa süreli bir disiplin cezası infazı şeklidir.
Yukarıda da ifade edildiği gibi 5275 sayılı Kanunun “tek kişilik odada” tutma
konusunda bu iki istisna haricinde öngördüğü bir üçüncü yol bulunmamaktadır.
Dolayısı ile mahkûmların, gözlem, sınıflandırılma ve gruplandırma sonrasında
durumlarına uygun odalarda diğer mahkûmlar ile beraber barındırılmaları ve
cezalarının infazı gerekmektedir.

Nelson Mandela Kuralları olarak bilinen, 17.12.2015 tarihli Birleşmiş Milletler
Mahpusların Islahı İçin Asgari Standart Kurallara (1955 tarihli BM Mahpusların
Islahı İçin Asgari Standart Kurallar Bütününün revizyonu) göre; hapishane sistemi,
olaya özgü olarak haklı görülebilir ayırma ya da disiplin gerekçeleri hariç, hürriyetten
mahrum bırakmanın yol açtığı ıstırabı, daha ağır hale getiremez. Kurallarda, kısıtlama
araçlarının, ancak yasa izin verdiğinde ve diğer denetim yöntemlerinin başarısızlığı
halinde, hapishane müdürünün emriyle, mahpusun kendisine ya da başkalarına
veya eşyalara zarar vermesini engellemek amacıyla kullanılabileceği düzenlenmiştir.
Bu noktada hapishane personeline, saldırgan mahpusları bedenen denetim altına
almalarını sağlayan, özel fiziksel eğitim verilecektir. Benzer şekilde, hapis cezasının
ya da kişinin özgürlüğünü kısıtlayan benzer tedbirlerin amacının, öncelikle toplumu
suça karşı korumak ve suçun tekrarını azaltmak olduğundan bahisle bu amaçların,
eğer hapislik dönemi, bu kişiler tahliye olduklarında mümkün olduğunca topluma
yeniden uyumlarını sağlayacak biçimde kullanılırsa başarılabileceği vurgulanmıştır.
Yine Kurallara göre, hapishane idarelerinin, ayrı tutulan ya da tutulmuş mahpuslar için,
hapishaneden salıverilmelerinin ardından kapatılmalarının kendileri ve ait oldukları
topluluk üzerindeki zararlı etkilerini hafifletmek amacıyla gerekli tedbirleri alacakları
belirtilmiştir.
Nelson Mandela Kurallarında, süresiz olarak hücrede tutma ve uzatılmış hücrede
tutma açıkça yasaklanmıştır. Buna göre, hücrede tutma, sadece istisnai durumlarda,
son çare olarak, mümkün olduğunca kısa bir süre için ve bağımsız denetime

2022 YILLIK RAPOR 385