Page 40 - KDK AZERBAYCAN RAPORU

Azerbaycan-Ermenistan Savaşında Ermenistan Silahlı
Kuvvetleri Tarafından Gerçekleştirilen İnsan Hakları İhllallerine İlişkin Rapor 39

Doğaları gereği ayrım gözetmeyen silahlar ise askeri bir hedefe yönlendirilemeyen
veya etkileri uluslararası insancıl hukukun gerektirdiği şekilde sınırlandırılamayan
11
silahlardır. Buna göre zehir ya da zehirli silahlar; biyolojik silahlar, kimyasal
silahlar, çatışma metodu olarak kullanılan isyan kontrol etmenleri, doğal bitki
örtüsünü yok eden harp yöntemleri; insan vücudunda kolaylıkla genişleyen ya

da düzleşen mermiler; insan vücudunda patlayan mermilerin kullanımı, ilk etkisi
insan vücudunda röntgen cihazı ile tespit edilemeyen parçacıklarla yaralamaya
neden olan silahlar; Uluslararası Örf Adet Hukuku kapsamında özel olarak
korunan nesneler ya da kişiler veya sivillerin ilgisini çekmesi muhtemel nesnelere
bağlanmış ya da bu nesnelerle ilişkilendirilmiş bubi tuzakları, muharebe işlevinin
ya da muharebe işlevlerinden birisinin kalıcı körlük ve görme bozukluğu yaratması
için özel olarak tasarlanmış lazer silahlarının kullanımları yasaktır.
12
Ermenistan silahlı kuvvetleri tarafından Azerbaycan’a karşı saldırılarda kullanılan
misket bombası da bahse konu ayrım gözetmeyen silahlardan biri olup, misket
bombalarının her türlü kullanımı, üretimi, depolanması ve transferi 2008 yılında
imzalanan ve 2010 yılında yürürlüğe giren BM Demet Nitelikli Mühimmat
Sözleşmesi (Misket Bombası Hakkındaki Sözleşme) ile yasaklanmıştır. Yasağın
nedeni misket bombalarının sivillerde ‘kabul edilemez zararlar’ ile sonuçlanmasıdır.
Zira, misket bombaları geniş alan etkisine sahip olup, sivil ve askeri hedef ayrımı
yapamamaktadır. Bu da sivil kurbanların sayısının artma olasılığını artırmaktadır.
İkinci olarak misket bombalarının kullanımı ile geride çok sayıda tehlikeli,
patlamamış mühimmat kalmaktadır. Bu tür kalıntılar ise onlarca yıl sonrasında
bile sivillerin ölümüne veya yaralanmasına sebep olarak, ekonomik ve sosyal
gelişmeyi engelleyerek başka çok ciddi sonuçlara yol açabilmektedir. 13

Çatışmaların tarafları İnsan Hakları İzleme Örgütü tarafından da hatırlatıldığı
üzere Cenevre Sözleşmelerine ve geleneksel uluslararası hukuk ile bağlıdırlar ve

uluslararası insancıl hukukun temel ilkelerine uymak zorundadırlar. Gerek Cenevre
Sözleşmelerinde gerekse UCM Roma Statüsünde sivillerin, sivil malların, askeri
11 https://ihl-databases.icrc.org/customary-ihl/eng/docs/v1_rul_rule71#:~:text=Weapons%20
That%20Are%20by%20Nature%20Indiscriminate,-Related%20Practice&text=Rule%20
71.,-The%20use%20of&text=State%20practice%20establishes%20this%20rule,and%20
non%2Dinternational%20armed%20conflicts.
12 https://www.icrc.org/en/doc/assets/files/other/tur-irrc_857_henckaerts.pdf
13 https://www.clusterconvention.org/