Page 198 - geri itme ozel raporu son

“Pushback” of Human Rights / Ege Denizi’ndeki Geri İtmeler ve Boğulan İnsan Hakları Özel Raporu

2. Yunanistan Tarafından Yapılan Geri İtme Uygulamalarının
Hukuki Değerlendirmesi

“Geri döndüğümüzde işkence gördüğümüzü ispat edemeyelim diye arkalarında en ufak bir kanıt
bile bırakmıyorlardı.”

Mustafa, 32 yaşında Faslı bir erkek. 7

Yunanistan AİHS 4 No’lu Protokol’e (serbest dolaşım, yabancıların toplu sınır dışı edilmesinin yasaklan-
ması) taraf değildir. Ancak bu husus herhangi bir sorumsuzluk durumu oluşturmamaktadır. İnsan
Hakları Evrensel Beyannamesi’nin 3. maddesinde “Hiç kimse işkenceye veya insanlık dışı ya da aşağıla-
yıcı muamele veya cezaya tabi tutulamaz” hükmü, 14’üncü maddesinde, “Herkes zulüm karşısında başka
ülkelerde sığınma talebinde bulunma ve sığınma hakkından yararlanma hakkına sahiptir.” hükmü yer al-
maktadır. Yunanistan’ın Beyanname’nin yanı sıra taraf olduğu Avrupa İnsan Hakları Sözleşme-
si’nden, BM Medeni ve Siyasi Haklar Uluslararası Sözleşmesi’nden, Çocuk Haklarına Dair Söz-
leşme’den, Engellilerin Haklarına Dair Sözleşme’den doğan yükümlülükleri bulunmaktadır.

Özellikle yaşam hakkı ile işkence ve kötü muamele yasağı bağlamında hak ihlalleri yaşanmakta olup,
Yunanistan’ın yabancıların yasa dışı giriş yapması nedeniyle tutuklanması, adalara ulaşımı engelle-
mek için yabancıları taşıyan botlara orantısız müdahale etmesi sonucu can kaybı yaşanması, kadın
ve çocuk ayırt etmeksizin silah ve zor kullanarak şiddet ve kötü muamele uygulaması, yabancıların
sığınma taleplerinin belli bir süre alınmasının durdurulması, hedef göstererek atılan gaz bombaları,
ülkeye girmek isteyen yabancıların kıyafet ve paralarının ellerinden alınması, değerli eşyalarına yasal
olmayan şekilde el konulması, çıplak vaziyette topluca geri gönderilmesi uluslararası hukuka aykırıdır.

Yukarıda sayılan eylemleri gerçekleştiren Yunanistan tarafından Avrupa İnsan Hakları Sözleşme-
si’nin 1. maddesi (insan haklarına saygı yükümlülüğü), 2. maddesi (yaşam hakkı). 3. maddesi (işkence
yasağı) , 5. maddesi (özgürlük ve güvenlik hakkı), 8. maddesi (özel yaşama ve aile yaşamına saygı hak-
kı), 13. maddesi (etkili başvuru hakkı) ve 14. maddesi (ayrımcılık yasağı) ve Birleşmiş Milletler İnsan
Hakları Evrensel Beyannamesi’nin de 2.,3.,5.,6.,9.,14.,24.,30. maddeleri ihlal edilmekte, bunun yanı
sıra 1951 Cenevre Sözleşmesi’nin 3., 4., 12., 13., 16., 22., 31(1)., 31(2)., 33., maddelerine aykırı eylemler
yapılmaktadır.
Yapılan temel hak ihlalleri Birleşmiş Milletler Medeni ve Siyasi Haklara İlişkin Uluslararası Söz-
leşme, Birleşmiş Milletler İşkence ve Diğer Zalimane, Gayriinsani veya Küçültücü Muamele
veya Cezaya Karşı Sözleşme ve Birleşmiş Milletler Çocuk Haklarına Dair Sözleşme hükümlerine
aykırı olmakla birlikte, temel hak ve özgürlüklerin güvence altına alındığı tüm uluslararası hukuk bel-
gelerinin ihlal edildiği görülmektedir. AİHS’nin 15. maddesi uyarınca olağanüstü hallerde dahi meşru

7 11 Ocak 2021 tarihinde gerçekleştirilen mülakat, Uluslararası Af Örgütü tarafından 2021 yılında yayınlanmış olan “Yunanistan: Şiddet,
Yalanlar Ve Geri İtmeler - Avrupa Sınırlarında Göçmen Ve Mültecilere hâlâ Güvenlik Ve Sığınma Hakkı Sağlanmıyor” başlıklı rapor için
bkz. https://www.amnesty.org.tr/public/uploads/files/Rapor/GREECE-VIOLENCE%20LIES%20AND%20PUSHBACKS_EUR25-4307-
2021_TR.pdf, Erişim Tarihi: 26/01/2022.

196