Page 202 - geri itme ozel raporu son

“Pushback” of Human Rights / Ege Denizi’ndeki Geri İtmeler ve Boğulan İnsan Hakları Özel Raporu

kapsamlı bir şekilde düzenlenmiş, AİHM kararları da aşağılama ya da küçük düşürme kastıyla yapılan
aramalarda hak ihlaline hükmetmiştir.
14
Dolayısıyla çıplak aramalarla mahremiyete ileri derecede müdahale teşkil eden aramaların
aşağılayıcı bir şekilde yapılması da işkence ve kötü muamele yasağı kapsamı içerisinde yer
almaktadır.

2013/32/EU sayılı İltica Usulleri Yönergesi’nin 13/2(D) maddesi ve Kadın Mahpuslara Yönelik
15
Muamele ile Kadın Suçlulara Yönelik Hapis Dışı Tedbirler Hakkında Birleşmiş Milletler Kuralla-
rı’nın (Bangkok Kuralları) 19 numaralı kuralı uyarınca üst aramasının aranan kişiyle aynı cinsiyet-
16
te olan kişilerce yapılması gerekmektedir.

17/12/2015 tarihli Birleşmiş Milletler Mahpusların Islahı İçin Asgari Standart Kuralları’nın (Nel-
son Mandela Kuralları) (1955 tarihli BM Mahpusların Islahı İçin Asgari Standart Kurallar Bütününün
revizyonu) 50. maddesine göre aramalar, insanlık onuruna ve aranılanların mahremiyetine saygılı
17
olacak şekilde ve aynı zamanda ölçülülük, yasallık ve gereklilik ilkeleri çerçevesinde yürütülmeli; 51.
maddesine göre, aramalar, rahatsız etme, göz korkutma ya da mahremiyete gereksiz yere müdahale
etmek için kullanılmamalı; 52. maddesine göre, soyma ve beden boşluklarının aranması dâhil rahat-
sız edici aramalara, ancak mutlak bir gereklilik söz konusuysa başvurulmalıdır.
Birleşmiş Milletler Genel Kurulunun 09/12/1988 tarih ve 43/173 sayılı kararıyla kabul edilen Herhangi
Bir Biçimde Tutulan veya Hapsedilen Kişilerin Korunması İçin Prensipler Bütünü’nün, “İnsani
tarzda muamele yükümlülüğü” başlıklı 1. maddesi, “Herhangi bir biçimde tutulan veya hapsedilen
bir kimse, insaniyetin ve insanın doğuştan sahip olduğu insanlık onuruna saygının gerektirdiği bir biçimde
muamele görür.” ifadesini haizdir. Söz konusu Prensiplerin “İşkence yasağı” başlıklı 6. maddesinde, her
hangi bir biçimde tutulan veya hapsedilen bir kimsenin, işkenceye veya zalimane, insanlık dışı veya
onur kırıcı muamele veya cezaya maruz bırakılamayacağı kayıt altına alınmıştır.

1990 yılında Havana’da toplanan Suçların Önlenmesi ve Suçluların Islahı üzerine Sekizinci Birleşmiş
Milletler Konferansı tarafından kabul edilen Kanun Adamlarının Zor ve Silah Kullanmalarına Dair Te-
mel İlkeler’in 15. maddesinde, “Kanun adamları, kurum içinde güvenliğin ve düzenin sürdürülmesi için
gerekli olmadıkça veya kişisel güvenlikleri tehdit edilmedikçe, hapsedilen kişilerle olan ilişkileri sırasında zor
kullanamazlar.” düzenlemesine yer verilmiştir.

14 AİHM, Iwanczuk/Polonya, Başvuru No. 25196/94, 57-59 paragraflar; McFeeley ve Diğerleri/Birleşik Krallık, No. 8317/78, 60-61 paragraflar.
15 “Directive 2013/32/EU of the European Parliament and of the Council of 26 June 2013 on common procedures for granting and withdrawing
international protection (recast)” adlı Yönergeye ilişkin bilgiler ve Yönerge metni için bkz. https://eur-lex.europa.eu/eli/dir/2013/32/oj;
Erişim Tarihi: 05/09/2021.
16 BM Genel Kurulu, Kadın Mahpuslara Yönelik Muamele ile Kadın Suçlulara Yönelik Hapis Dışı Tedbirler Hakkında Birleşmiş Milletler
Kuralları (Bangkok Kuralları), A/C.3/65/L.5, için bkz., refworld.org/docid/4dcbb0ae2.html; Erişim Tarihi: 05/09/2021.
17 BM Genel Kurulu, Mahpuslara Muameleye Dair Birleşmiş Milletler Asgari Standart Kuralları (Nelson Mandela Kuralları), 8 Ocak 2016,
A/RES/70/175 için bkz. https://www.refworld.org/docid/5698a3a44.html, Erişim Tarihi: 05/09/2021.

200