Page 200 - geri itme ozel raporu son

“Pushback” of Human Rights / Ege Denizi’ndeki Geri İtmeler ve Boğulan İnsan Hakları Özel Raporu

yönetmelik önerisi sunmuş, aynı zamanda 2016 yılında sunduğu “Dublin IV” Yönetmelik önerisinin geri
çekildiğini duyurmuştur. 9

AB Temel Haklar Şartı’nın 18. maddesi sığınma başvurusunda bulunma hakkını ve sığınma hakkı-
nı ve 19. maddesi de geri göndermenin yasaklanmasını içermektedir. Avrupa Birliğinin İşleyişine
Dair Antlaşma uyarınca AB, üçüncü ülke uyruklarına adil davranan üye devletler arasında dayanışma
temelinde sığınma, göç ve dış sınırların kontrolüne ilişkin ortak bir politika çerçevesi belirlemekle yü-
kümlüdür.
Avrupa Birliği Temel Haklar Ajansı’nın (FRA) “Sığınma, Sınırlar ve Göç İle İlgili Avrupa Hukuku El
Kitabı”nda “2009 Aralık ayında Lizbon Antlaşması’nın yürürlüğe girmesiyle, Avrupa Birliği Temel Haklar
Şartı’nın yasal olarak bağlayıcı hale geldiği, Lizbon Antlaşmasının ayrıca, tüm AB üye ülkeleri ve Avrupa
Konseyi üzerinde bağlayıcılığı olan Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’ne AB’nin katılımını sağlamakta ol-
duğu” hatırlatılmış ve AB hukuku kapsamında, AB Temel Haklar Şartı’nın 18. maddesinde sığınma hak-
kına ve 19. maddede geri göndermenin yasaklanmasına yer verdiği, AB’nin İşleyişine Dair Antlaşma’nın
78. maddesinin, devletlerin 1951 Cenevre Sözleşmesi kapsamındaki yükümlülüklerine saygı göstermesi
gereken bir Avrupa Ortak Sığınma Sistemi yaratılmasını sağladığı, Dublin Tüzüğü’nün ((EU) 604/2013
sayılı Tüzük) 3(1). maddesinin, AB üye ülkelerinin bir üçüncü ülke vatandaşı ya da vatansız bir kişinin
uluslararası koruma için yaptığı tüm başvuruları incelemelerini ve bu tür başvuruların tek bir üye ülke
tarafından incelenmesini gerektirmekte olduğu, AB sığınma mevzuatının kişinin kara suları ve transit
bölgeler dâhil, sınıra vardığı andan itibaren geçerli olduğu, AİHS’nin sığınma hakkı şeklinde bir hak tanıma-
makla birlikte sınırda veya devletin yargı alanı içinde başka bir yerde bir kişiyi geri göndererek onu işkence ya
da insanlık dışı veya aşağılayıcı muameleye ya da cezaya tâbi tutulma riskine maruz bırakmanın, AİHS’nin
3. maddesi gereğince yasaklandığı, ihraç, sınır dışı etme veya iade etmenin, yaşama hakkını koruma altına
alan AİHS’nin 2. maddesi kapsamında sorun oluşturabileceği, denizde geri itmeye ilişkin olarak ise gerçek-
leştirilen sınır denetimi operasyonları sırasında hem insan haklarına ve mülteci kanununa saygılı davranıl-
ması hem de bu operasyonların uluslararası deniz hukuku ile uyumlu olması gerektiği, BM Deniz Hukuku
Sözleşmesi’nin yanı sıra Denizde Can Güvenliği (SOLAS) ve Arama ve Kurtarma (SAR) Sözleşmelerinin
denizde tehlikede olan insanlara yardım etme ve onları kurtarma vazifesi yüklediği hususları belirtil-
miştir.
10
Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi kararlarında ele alınan geri itme vakaları başvuranların geldikleri
ülkeye, köken ülkeye iade edilmeleri veya açık denizde kaderlerine terk edilmeleri sonucunda yaptık-
ları başvuruları da kapsamakta olduğu, sınırı düzensiz bir şekilde geçse dahi üçüncü ülkeden gelen
bir sığınmacının sığınma başvurusunun incelenmesi gerektiği, barınma, beslenme, aile birliğini koru-
yacak düzenlemeler, tıbbi ve psikolojik yardım gibi imkânların sağlanması, başvurularının incelenmesi

9 Ayrıntılı bilgi için bkz. https://www.mfa.gr/en/foreign-policy/greece-in-the-eu/eu-policy-on-migration-and-asylum.html; Erişim Tari-
hi: 01/02/2022.
10 Avrupa Birliği Temel Haklar Ajansı (FRA)’nın “Sığınma, Sınırlar ve Göç İle İlgili Avrupa Hukuku El Kitabı” için bkz. https://fra.europa.eu/
sites/default/files/fra_uploads/handbook-law-asylum-migration-borders-2nd-ed_en.pdf, Erişim Tarihi: 26/01/2022.

198