Page 70 - geri itme ozel raporu son

“Pushback” of Human Rights / Ege Denizi’ndeki Geri İtmeler ve Boğulan İnsan Hakları Özel Raporu

Uluslararası hukuk kuralları gereği AB’nin dış sınırında gerçekleştirilen sınır gözetim operasyonları Av-
rupa ve uluslararası insan hakları hukukunun yanı sıra uluslararası deniz hukukuna da uygun olmak
zorundadır. Ancak bu döneme ülke sınırlarına dikenli teller ören, mültecilerin gelişini referandumla
reddeden, hatta ülkelerine gelen Suriyelilerin malvarlıklarına el koyan bazı AB ülkeleri damgasını vur-
muştur.

2015 yılında gerçekleşen göç yoğunluğu sonrasında, önceki yıllardaki kısıtlayıcı tedbirlere ilişkin tec-
rübeyle birlikte AB’nin dış sınırlarının yönetimine ilişkin politika değişikliğine gidilmiştir. Avrupa Kon-
seyi, AB’nin dış sınırlarını güçlendirme ve düzensiz göçmenlerin AB topraklarına ulaşmasını
önleme amacıyla öncelik listesini yeniden güncellemiştir. Bu esnada başlatılan kapsamlı Göç
Politikası yaklaşımı, a) dış boyut (üçüncü transit ve menşe ülkelerle her düzeyde işbirliği), b) sınırların
36
korunması ve c) iç boyut (yönetmelikler ve yönergeler) şeklinde üç boyutta şekillenmiştir.
Yeni göç politikasının şekillenmesi ile göçün en yoğun yaşandığı bölgelerde göçü durdurma politi-
kasının yürütülmesine geçilmiştir. Başta Türkiye ve Libya olmak üzere üçüncü ülkelerle bu kapsam-
daki ilişkilerin kuvvetlendirilmesi çabası ve Avrupa Sınır ve Sahil Güvenlik Ajansı’nın (Frontex)
yetkilerinin arttırılması bu amaçla izlenen politikalardan bazıları olmuştur. Uygulanan bu politikalar
2017-2020 yılları arasında Avrupa’ya ulaşan göçmen sayının azalmasına neden olmuştur. 37

Türkiye ile Avrupa Birliği arasında 18 Mart 2016 tarihinde varılan mutabakat ile de Ege Denizi’nde dü-
zensiz göçün kontrol altına alınması, Türkiye’deki mülteci sayısının artmasının engellenmesi ve AB’ye
ulaşmak üzere Türkiye’ye yapılan geçişlerin azalması öngörülmüştür. Mutabakatın unsurlarından biri
ise “1’e 1” formülü ile Yunan adalarından 4 Nisan 2016 itibarıyla alınacak her bir Suriyeli için, yine 4
Nisan’da başlamak üzere, Türkiye’de geçici koruma altındaki bir Suriyelinin AB ülkelerine yerleştirilme-
sidir. 38

Buna karşın üçüncü ülkelerle ilişkilerin kuvvetlendirilmesine ilişkin politikalarda varılan mutabakatlara
uyulduğunu söylemek mümkün olmamıştır. Avrupa’ya ulaşan göçmen sayısının azalmasını sadece
izlenen iş birliği politikalarına bağlamak da doğru değildir. Belirtilen dönem için iş birliği politika-
39
larının kısmen etkisinin olduğu görülse de AB sınır kontrolleri kapsamında gerçekleşen ve çok ciddi
boyuta ulaşan insan hakları ihlalleri ve geri itmeler meydana gelmiştir. Üstelik geri itme esnasında,
hiçbir hukuki norma uyma yükümlülüğü hissedilmediği için her geçen gün insan hakları ihlallerinin
dozajı artmıştır.

36 Ayrıntılı bilgi için bkz. https://www.mfa.gr/en/foreign-policy/greece-in-the-eu/eu-policy-on-migration-and-asylum.html; Erişim Tari-
hi: 05/09/2021.
37 Ayrıntılı bilgi için bkz. https://www.europarl.europa.eu/RegData/etudes/BRIE/2021/689368/EPRS_BRI(2021)689368_EN.pdf; Erişim
Tarihi: 05/09/2021.
38 18 Mart Mutabakatı için bkz. Dışİşleri Bakanlığı’nın resmi internet sayfası https://www.mfa.gov.tr/turkiye-ab-arasinda-18-mart_ta-va-
rilan-mutabakata-iliskin-soru-cevaplar.tr.mfa; Erişim Tarihi: 05/09/2021.
39 17/03/2022 tarihi itibariyle “1’e 1” formülü kapsamında Türkiye’den çıkış yapan Suriyeli sayısının 32.667 olarak gerçekleştiğine ilişkin
ayrıntılı bilgi için bkz. https://www.goc.gov.tr/gecici-koruma5638; Erişim Tarihi: 21/03/2022.

68