Page 328 - kdk-2015-yillik-rapor

KAMU DENETÇİLİĞİ KURUMU

yükümlülükler yüklemektedir. Seçimlerin genel ve eşit oya dayanması, gizli oylama ve açık sayım
usulü ile yapılması negatif yükümlülüklerin bazılardır. Pozitif yükümlülükler açısından ise
devletin sorumluluğu, bireylerin serbest iradelerinin sandığa yansımasına engel olacak bütün
eksiklikler ve olumsuzluklar ile mücadele etmek anlamına gelmektedir.
42.Devletlerininsan hakları alanındaki yükümlülüklerinin genişlemesi ile birlikte pozitif
yükümlülüklerin önemi her geçen zaman zarfında artmaktadır. Artık devletler, seçimlerin serbest ve
adil olarak nitelendirilebilmesi için pozitif yükümlülüklerinin gereği daha yoğun bir şekilde tedbir
almak durumunda kalmaktadır.
43.Serbest seçim hakkının işlerliği açısından, devletlerin günümüzde üstlenmek zorunda olduğu pozitif
yükümlülüklerinin temelinde, seçmenlerin siyasi iradelerinin sağlıklı bir şekilde oluşmasının önündeki
engelleri kaldırmak ve bu iradenin sandığa tam olarak yansıması noktasında gereken tüm önlemleri
almak yer almaktadır. Bireyin siyasi iradesinin sağlıklı bir şekilde oluşması ise çok sayıda unsurun
varlığını gerektirmektedir. Bu unsurlar arasında, bireyin ülkesinde yaşananlar hakkında
malumat ve yorum sahibi olabilmesine imkân verecek eğitim düzeyi, konuşulan dili anlama
kabiliyeti, görsel ve yazılı medyaya erişim kapasitesi, oy kullanırken uyması gereken kuralların
neler olduğunu öğrenebilmesi gelmektedir. Burada hiç şüphesiz, okuma yazma başta olmak
üzere, herkesin temel kamu hizmetlerine erişebilmesi, devletlerin en temel görevlerindendir.
44.Anayasamızın “V. Devletin temel amaç ve görevleri” başlıklı 5 inci maddesinde yer alan “Devletin
temel amaç ve görevleri, … kişilerin ve toplumun refah, huzur ve mutluluğunu sağlamak; kişinin temel
hak ve hürriyetlerini, sosyal hukuk devleti ve adalet ilkeleriyle bağdaşmayacak surette sınırlayan
siyasal, ekonomik ve sosyal engelleri kaldırmaya, insanın maddi ve manevi varlığının gelişmesi için
gerekli şartları hazırlamaya çalışmaktır.” ibaresi, devletin pozitif yükümlülüklerini somutlaştıran en
temel ulusal hukuk kuralıdır. Serbest seçim hakkı açısından meseleye baktığımızda; okuma ve yazma,
ayrıca ülkenin resmi dilini bilmeyen kişilerin, engelli ve hastaların oy kullanıp siyasi iradelerinin
sağlıklı bir şekilde sandığa yansıması noktasında atılması gereken tüm adımlar, devletin pozitif
yükümlülüklerindendir. Bundan başka, seçmen kayıt sistemine herkesin erişiminin sağlanması, seçim
kampanyalarına katılım, sandık başında oy kullanırken ve seçim sonuçlarına itiraz sadedinde yapılması
gereken işlemler ile seçimin genel olarak izlenmesine ilişkin süreçler hakkında bilgilerin sunulması,
seçime giren siyasi partilere ve adaylara ilişkin bilgi edinilmesinin temini de pozitif yükümlülükler
kapsamında değerlendirilmektedir.
45.Buradaki en temel husus, ayrımcılık yasağına aykırı hareket etmemesi gerektiğidir. Anayasamızın
10 ve İnsan Hakları ve Temel Özgürlüklerin Korunmasına İlişkin Sözleşmenin (AİHS) 14 üncü
maddesinde güvence altına alınan eşitlik ilkesi ve ayrımcılık yasağı gereği, seçme hakkının
kullanılmasını teşvik için yürütülecek kampanyalarda, farklı durumda bulunan kişilere, durumlarının
gerektirdiği şartlara göre muamele edilmelidir. Zira tüm kamu hizmetlerinin, cinsiyet, ırk, renk, dil,
din, siyasal veya diğer kanaatler, ulusal veya sosyal köken, servet, doğum veya herhangi başka bir
durum bakımından hiçbir ayırımcılık yapılmadan, durumun gerektirdiği farklılıklar gözetilerek
sunulması gerekmektedir. Herkesin serbestçe seçme hakkına sahip olabilmesi için devlet tarafından
alınması gereken tüm tedbirler eşitlik ilkesi ve ayrımcılık yasağı çerçevesinde alınmalıdır.
46.Yönetim tarafından Türkiye genelinde belli bir dili konuşanların kayrıldığına dair somut bilgi ve
belgeye, uygulamaya rastlanmamıştır. Diğer bir anlatımla, Türkiye Radyo Televizyon Kurumu

13 / 18

327

YILLIK RAPOR 2015