Page 327 - kdk-2015-yillik-rapor

KAMU DENETÇİLİĞİ KURUMU

seçmenin özgür iradesini saptırabilecek her tür etkileme baskı sayılır. Seçmeni dolaylı da olsa, olumlu
ya da olumsuz etkiye açık tutacak her girişimin önlenmesi gerekir.
Oy hakkı Anayasa'da güvence altına alınmış temel bir haktır.” yaklaşımını benimsemiştir.
C. Kamu Denetçisi Mehmet ELKATMIŞ’ın Kamu Başdenetçisine Önerisi
36.Yüksek Seçim Kurulu Başkanlığı’nın hatalı davrandığı ve benzer hak ihlaline yol açmamak için
daha sonraki seçim süreçlerinde, engelli, hasta, yaşlı, Türkçe ve okuma yazma bilmeyen kişiler de
dâhil olmak üzere, tüm seçmen kitlesine yönelik eşit şartlarda seçmen bilgilendirme çalışmalarının
yürütülmesi hususunda tavsiye önerisinde bulunulmuştur.
D. Hukuka ve Hakkaniyete Uygunluk Yönünden Değerlendirme
37.Şikâyet başvurusuna konu iddiaların temelinde, seçme hakkı ve ayrımcılık yasağının ihlal edildiği
hususu yer almaktadır. Seçme ve seçilme hakkı, bireylerin iradelerini serbestçe ifade ederek hükümet
otoritesinin temelini teşkil etmelerine, bu şekilde ülkenin yönetimine ve kamu hizmetlerinin
yürütümüne katılmalarına imkân veren, demokratik rejimlerin en temel uygulama örneklerinden
birisidir. Bir başka anlatım ile demokrasinin en önemli unsurlarından birisi, “genel”, “serbest”, “eşit”,
“gizli”, “bireysel” ve “kişisel” oy ilkelerine dayanan seçimlerdir. Bu hak diğer ülkeler gibi ülkemizde
de hem ulusal mevzuat hem de uluslararası hukuk kuralları tarafından güçlü bir şekilde güvence altına
alınmış bulunmaktadır.
38.Baskıcı rejimlerden farklı olarak, demokrasilerde seçimler, serbest ve bireysel oy ilkesine göre
gerçekleştirilmektedir. Yani bireyler hür iradeleriyle ve hiç bir etki altında kalmadan oylarını kendi
adlarına kullanabilmektedirler. Bireylerin iradelerini sakatlayacak her türlü durum o seçimlerin
demokratik olma iddiasına zarar verecektir. Seçimlerin “serbestliği” ilkesi, seçmenlerin, hiçbir
baskı, şiddet, tehdit vd. zorlayıcı hallere maruz kalmadan, iradelerini hür bir şekilde yansıtmaları
anlamına gelmektedir. “Bireysel oy” ilkesi ise bireyin, herhangi bir grup adına değil, bizzat kendi
benliği adına iradesini yansıtmasıdır.
39.Serbest seçim hakkı en temel insan haklarından birisidir. Üstelik bu hak, diğer birçok temel hak ve
özgürlüğün kullanımını etkileme gücüne sahiptir. Bunlardan birisi kamu hizmetine erişim hakkıdır.
Zira seçimler, kamu hizmetlerinin içeriği ve sunum şekli hakkında da tercihlerin oylanması anlamına
gelmektedir. Bir diğer açıdan seçim hakkı, ifade ve toplanma özgürlüğünün ayrılmaz bir
parçasıdır. Zira seçimler, toplumsal muhalefetin, ülke yönetimi hakkında tercihlerini en etkili
bir şekilde yansıtmalarına imkân vermektedir.
40.Serbest ve bireysel oy ilkesini ihlal eden ve seçmenin iradesine tesir eden çok sayıda faktör
bulunmaktadır. Üstelik bu etkenlerin tamamı devlet aygıtından da kaynaklanmamaktadır. Bir başka
anlatım ile serbest oy ilkesi, sadece devlet aygıtına bağlı kurumlar veya devlete mal edilebilecek eylem
ve işlemler nedeni ile değil; devlet dışındaki birey grupları ve hukuk dışı oluşumların baskısı nedeni
ile de ihlal edilebilmektedir.
41.Kamu gücünün kullanımı açısından serbest seçim hakkının önündeki engelleri inceleyecek
olduğumuzda; devletin bu noktada hem negatif hem de pozitif yükümlülüklerinin bulunduğunu
görmekteyiz. Yani demokratik rejimler açısından bu hak devlete, hem negatif hem de pozitif

12 / 18

326

YILLIK RAPOR 2015