Page 173 - 6. yılında ombudsmanlık web

alternatifi değil, onun tamamlayıcısı belki, öyle tanımlayabiliriz ama asla alternatifi
değil. Hele hele -tabii ki böyle bir sonucu var- yargıdaki birikmiş dosyaları azaltmak
için kurulmuş bir kurum da değil yani böyle de bakmamız yanlış; yani, konumlandır-
dığımız yer açısından söylüyorum. Bu, çok önemli çünkü yargıda dosyalar azalınca
kapatacak mıyız ombudsmanlığı? Yani, böyle bir fonksiyon yok. Dolayısıyla, biz önce
ombudsman nedir, ne değildir derken Türk idari sisteminde doğru yere konumlandırır-
sak ve sadece mevzuata, yazılı hukuk kurallarına, sadece kazuistik yorumlara tıkanır
kalırsak bu, zaten yapılan bir şey. Hem yargı hem hiyerarşik ve idari vesayet hem ge-
leneksel teftiş kurulları, geleneksel denetim kurumları hem yargı tarafından hukuka
uygun olup olmadığı zaten yapılıyor; dolayısıyla, ombudsman başka bir şey yapıyor
kendi kanaatime göre. Bunun yanında, hakkaniyete uygunluk denetimi. Bence idari
sistemimizde ombudsmanla beraber gelen en büyük yenilik -bana göre- hakkaniyete
uygunluk denetimidir ama biz buraya çok vurgu yapmıyoruz. Peki, hakkaniyete uy-
gunluk… Bunu anlatmakta da zorluk çektim ben şahsen kendi tecrübelerimde, bunu
anlatmakta o kadar zorluk çektik ki hem idarede hem akademisyene hem vatandaşa
anlatmakta zorluk çektik: Nedir hakkaniyete uygunluk? Bir hukuk kuralı var. Zaten bu
hukuk kuralına açık bir aykırılık varsa o, ombudsman için en kolay iştir çünkü hiçbir
kamu idarecisi hukuka açık aykırı işlem yapmaz zaten, onu gösterdiğin zaman hemen
düzeltir. Dolayısıyla, bu, işin bence en kolay tarafı. İşin esas tarafının hakkaniyete
uygunluk olduğunu düşünüyorum. Biliyorsunuz, 6328 sayılı Kanun’un 5’inci maddesin-
de hukuka uygunluk ve hakkaniyete uygunluktan bahsedilir. Dolayısıyla, hakkaniyete
uygunluğun gerçekten hem akademik zeminde çok ciddi tartışılması lazım geldiğini
düşünüyorum hem Kamu Denetçiliği Kurumu içerisinde sayın denetçilerimiz ve uz-
manlar tarafından da ciddi tartışılması gerektiğini düşünüyorum.

Evet, yasalar genel çerçeveyi çizer ama somut olaylarla ilgili bir şey söylemesi
beklenmez, malum. Dolayısıyla, ombudsman burada önem arz ediyor. Somut olaya
uygularken, o genel yasa maddesini veya düzenlemeyi somut olaya uygularken idare
hakkaniyete uygunluk, ihtiyaca uygunluk, yerindelik ve o kuralı, o düzenlemeyi nasıl
uyguladığı daha çok önemli. Yani, kanaatime göre, ombudsman, bu kamu görevlilerine
verilen yetkilerin ne olduğundan ziyade veya olup olmadığından ziyade -bu da önemli
tabii ama- daha çok o yetkilerin nasıl kullanıldığıyla ilgilenir, kanaatim odur. Dola-
yısıyla, “hakkaniyete uygunluk” kavramı bu çerçevede bence yeniden düşünülmeli,
tartışılmalı diye düşünüyorum kişisel kanaatim olarak çünkü buraya vurgu yapılmıyor.
Bir şey hukuka uygun olabilir ama hakkaniyete uygun olmayabilir, bu nasıl olacak?
Bu, birbirinin içine geçmiş bir şey. Mesela, bir genel kuralı somut bir olaya, objektif
bir kriteri sübjektif bir olaya uygularken aslında tek bir bireye taşıyamayacağı bir yük
yüklenebilir. Mesela, bu hakkaniyete uygun bir şey değildir ama hukuka uygun gözü-

14 ŞUB A T 2019 171