Page 97 - kdk-sempozyum-1

luşlarından kaynaklanan hak ihlalerini de araştırma, inceleme ve denetim konusu
yapması düşünülebilir. Ancak bir defa, özel kesimde yer alan kuruluşlar (örneğin
işçi ve işveren meslek kuruluşları, kamuya yararlı dernekler ve vakıflar) Devlet
Denetleme Kurulu’nun görev alanı içine sokulup da Silahlı Kuvvetler, Kurulun
görev alanı dışında bırakılmıştır. Dolayısıyla Silahlı Kuvvetlerden kaynaklanabile-
cek ihlallerin bu Kurulca araştırılması, incelenmesi ve denetlenmesi olanaksızdır.
Daha da önemlisi, o zamanın koşullarında idare üzerinde bir vesayet makamı
olarak düşünülen sorumsuz Devlet Başkanına bağlı bu Kurulun temel hak ve öz-
gürlükleri korumak gibi bir işlevi üstlenmesi de pek beklenemez. Nitekim Kuru-
lun Silahlı Kuvvetler dışındaki diğer idare, kurum ve kuruluşlardan kaynaklanan
insan hakları ihlallerini ne o zamanlar, ne de daha sonra araştırdığı, incelediği ve
soruşturduğuna pek rastlanmamıştır.
Diğer yandan, Anayasanın 74 üncü maddesinde güvence altına alınmış bulunan
“Dilekçe Hakkı” kullanılarak insan hakları ihlalerine ilişkin şikayetlerin yetkili
merciler dışında Türkiye Büyük Millet Meclisi’ne yapılmasının yolu açık tutul-
muştur. Bu gibi şikayetlerin 3071 sayılı Dilekçe Hakkının Kullanılmasına Dair Ka-
nun hükümleri uyarınca TBMM Dilekçe Komisyonu tarafından incelenip karara
bağlanması mümkün kılınmış iken, 15.12.1990 tarih ve 3686 sayılı Kanun ile TBMM
İnsan Haklarını İnceleme Komisyonunun kurulması ile bu şikayetlerin incelenme-
si TBMM Dilekçe Komisyonun görevi dışına çıkarılmıştır.
Gerçekten 3686 sayılı Kanunun 1 inci maddesinde, bu Kanunun amacının “…
Dünya’da ve ülkemizde insan haklarına saygı ve bu konudaki gelişmeleri izlemek
suretiyle uygulamaların bu gelişmelere uygunluğunu saglamak ve başvuruları in-
celemek suretiyle TBMM’de bir İnsan Hakları İnceleme Komisyonunun kuruluş,
görev ve calışma usul ve esaslarını düzenlemek “ olduğu belirtilmiş ve 4 üncü
maddesinde Komisyonun görevleri sayılmıştır. Komisyonun görevlerinden biri
de, “İnsan haklarının ihlale uğradığına dair iddialar ile ilgili başvuruları incelemek
ve gerekli gördüğü hallerde ilgili mercilere iletmek” tir. 3686 sayılı Kanunun 5 inci I. Uluslararası Kamu Denetçiliği (Ombudsmanlık) Sempozyumu
maddesine göre Komisyon, görevleri ile ilgili olarak genel ve özel bütçeli idare-
ler, mahalli idareler ve diger kamu kurum ve kuruluşlarında inceleme yapma yet-
kisi ile donatılmıştır. Bu nedenle, sözü edilen idare, kurum ve kuruluşlardan kay-
naklandığı öne sürülen insan hakları ihlallerinin incelenmesi Komisyonun görev
ve yetkileri dahilindedir. Komisyon, gerekli görmesi halinde, incelediği konunun
sorumluları hakkında genel hükümlere göre kovuşturma veya işlem yapılabilmesi
için, TBMM Başkanlığı aracılığıyla ilgili mercilere bildirimde bulunabilecektir. Ay-

KAMU DENETÇİLİĞİ KURUMU 97