Page 79 - ombudsman bülten temmuz 2019 v08

Ombudsman
DEĞERLENDİRME BÜLTEN

“Hukuk öngörülebilir te (yasama, yürütme ve yargı bireylerin idarenin hukukuna
bir hayat yaşamanın organlarına) karşı koruyacak saygı göstermelerinin yanında
ön koşuludur. Hukuk çeşitli mekanizmalara yer ver- idarenin de bireylerin hukukuna
sığınılacak limandır, miştir. Konumuz yürütme or- saygı göstermesinin farkındalı-
koruyucu şemsiyedir” ganına ve idareye karşı temel ğı, hem birey ile devlet arasın-
hak ve özgürlükleri korumak daki güven bağının güçlenmesi
Devlet dediğimiz aygıtın en olduğuna göre bunları sıralayıp hem de hukukun üstünlüğünün
asli görevi insanın insanca, in- özelde Kamu Denetçiliği Kuru- tüm kurum ve kurallarıyla yer-
sanın kendisi olarak yaşamasını mu’nu açıklayalım. leşik hale gelmesi açısından
sağlamak, bunu güvence al- büyük öneme haizdir. Yakın bir
tına almaktır. Bu ancak ve an- Anayasa’mız der ki “İdarenin geçmişte yaşadığım bir olayı
cak yasakçı, baskıcı, kısıtlayıcı, bütün işlem ve eylemlerine kar- paylaşayım: Mezun olan öğ-
halkına kuşkuyla bakan ayrıştı- şı yargı yolu açıktır”. Bu anaya- rencilerimden birisi bir arka-
rıcı ve ötekileştirici bir anaya- sal hüküm bireylerin temel hak daşının kaymakamlık sınavına
sa yerine özgürlükçü, halkına ve özgürlüklerini idareye karşı girdiğini, yazılıyı başarıyla geç-
güvenen, insanı merkeze alan, koruyan önemli bir hükümdür tiğini ama mülakatta elendiği-
insanı önceleyen demokratik ama tek başına yeterli olduğu ni, bu nedenle hakkını aramak
ve hukukun üstünlüğüne da- söylenemez; yargı yükünün için YÖK’e başvurduğunu ifade
yalı bir anayasa ile mümkün ağırlığı, yargılamanın uzun sür- etti. Ben de cevaben “ben ol-
olur. Bu demokrasiyi ve huku- mesi ve bir anlamda birey ile sam bende bu gencin kayma-
kun üstünlüğünü benimsemiş, idareyi karşı karşıya getirmesi kam olamayacağı yönünde gö-
içselleştirmiş yasama, yürütme nedeniyle. Temel hak ve özgür- rüş beyan ederdim. Çünkü bu
ve yargı organlarıyla ve kamu lüklerin idareye karşı korunma- gibi durumda nasıl ve nerede
görevlileriyle mümkün olur. sında daha pratik ve dostane hak arayacağını bilmeyen biri-
çözüm mekanizmalarına ihti- nin kaymakam olması hakkani-
Biraz önce HAYIR cevabı verdi- yaç duyulmuştur. yetle bağdaşmaz” dedim.
ğimiz soruya dönelim; bireyler
arasında da söz konusu olabi- Bu mekanizmaları sıralayalım; Devlet milletiyle güçlüdür. Dev-
leceği gibi ağırlıklı olarak temel 1. Kamu Denetçiliği Kurumu let gücünü milletinden alır. Bi-
hak ve özgürlüklerin ihlali dev- rey ile devlet arasındaki bağ ne
let eliyle, erkler içinde en çok 2. Türkiye İnsan Hakları ve kadar güçlüyse toplum da dev-
yürütme organı ve idare eliyle Eşitlik Kurumu let de o kadar güçlüdür. Bah-
olur. Koruyacak, önleyecek, gü- settiğimiz bağın güçlü olması
vence altına alacak olan devlet, 3. İnsan Hakları İl ve İlçe Ku- veya zayıflığı, bireylerin hakla-
en çok ihlal eden devlet, ihlal rulları rını bilmeleri ve haklarına sahip
gerçekleştiğinde müeyyide çıkmaları (hak arama kültürü),
uygulayacak, gerekiyorsa taz- 4. Kişisel Verileri Koruma Ku- idarenin de bireylerin haklarını
rumu
min edecek olan da devlet. Bu koruması, bireylerin haklarına
durum çelişkili görünebilir ama Anayasa ve yasalarla oluşturu- ve hak arama özgürlüklerine
değildir. Çünkü Kamu otoritesi- lan temel hak ve özgürlükleri saygı göstermesi ile yakından
nin dışında bir otorite devreye koruma mekanizmaları, hak ilişkilidir. İdarenin zorbalığının,
girerse orada hukuk devletin- arama kültürünün geliştirilme- ceberrutluğunun önü alınamı-
den bahsedilemez. Anayasa si ve hukukun üstünlüğünün yorsa, bireyler idare karşısın-
Hukuku Dersinde anlatıldı; T.C. güçlendirilmesi açısından da da ezik ve aciz durumdaysa,
Anayasa’sında temel hak ve büyük öneme haizdir. Toplumu kamu görevlileri ve yöneticileri
özgürlüklerin tanınması, gü- oluşturan bireylerin haksızlığa kamusal yetkilerini insanı mer-
vence altına alınması, olağan uğradıklarında nerede ve na- keze alarak hukuk kurallarına
ve olağanüstü dönemler için sıl hak arayacaklarını bilmeleri, bağlı kalarak ve kamu yararına
yasaklama ve kısıtlamaya iliş- hak arayışında idarenin husu- uygun kullanmıyorlar ve mü-
kin istisnaları detaylı bir şekilde metine maruz kalmayacakla- eyyideyle karşılaşmıyorlarsa,
yer alır. Ayrıca bireyleri devle- rından emin ve özgür olmaları, toplumun devlete güveni zayıf

TEMMUZ, 2019 79