Page 78 - ombudsman bülten temmuz 2019 v08
P. 78
Ombudsman BÜLTEN DEĞERLENDİRME
BİR İDARECİ GÖZÜYLE
KAMU DENETÇİLİĞİ KURUMU 1
Mehmet ÇETİN 2
İnsanların kendi iradeleriyle oluşturdukla- rusunuz veya yola devam edersiniz. Ama
rı devlet dediğimiz aygıtın varlık sebebi, bir kolluk görevlisi, polis veya jandarma
onu oluşturan bireylerin, toplumun öz- durmanızı işaret ederse durmak zorun-
gürlüğünü, can ve mal güvenliğini sağ- dasınız. Birisi cebinizden parayı çeşitli
lamak, kamu düzeninin korumaktır. Yani yöntemlerle alırsa ki buna çalmak denir,
topluma hizmet etmektir. Peki devlet hırsızlık olur. Ama devlet alırsa, burada
dediğimiz aygıt bu işlevini nasıl yerine devlet derken özellikle yürütme organını
getirecektir? Şüphesiz öncelikle anayasa ve idareyi kastediyorum, vergi olur, resim
ve yasalara bağlı kalarak, anayasal ve ya- olur, harç olur. Ayrıca ve özellikle belirte-
sal yetkileri kullanarak, anayasal ve yasal lim; idare tek yanlı iradede açıklamasıy-
Mehmet ÇETİN
2 kurumlar aracılığıyla ve kamu görevlileri la işlem tesis eder ve bu işlemler günlük
eliyle. Kamu görevlileri eliyle dediğimiz hayatımızı derinden etkiler. Bu örnekler
E. Vali, Gaziantep
Hasan Kalyoncu anda insan unsurunun devreye girdiği birey ile kamusal yetkileri kullanan kamu
Üniversitesi Öğretim
Görevlisi, Türk-İŞ Genel dikkatlerinizden kaçmamıştır. Anayasa ve görevlileri arasındaki dengesizliği, güç ve
Sekreter Yardımcısı
yasalar ne kadar mükemmel olursa olsun otorite farklılığını çok net bir şekilde orta-
insanın olduğu yerde bazı hukuksuzlukla- ya koymaktadır.
rın, olumsuzlukların, ihmal ve suistimalle-
rin, ihlallerin yaşanması kaçınılmazdır. Değindiğimiz nedenlerle veya bunların
dışında çeşitli nedenlerle temel hak öz-
İki nedenle: Birincisi, insan yaratılışından gürlüklerin ihlali gerçekleşirse ne olacak?
kaynaklanan nedenlerle. Görev sorumlu- Bireyler bahsettiğimiz güç ve otorite
luğun bilinciyle hukuk kurallarını ve kamu nedeniyle boynunu büküp oturacak, hu-
yararını gözeten kamu görevlileri olacağı kuksuzluğu sineye mi çekecektir? Hemen
gibi kamusal yetkileri hukuk kurallarına cevaplayalım: HAYIR. Temel hak ve öz-
aykırı ve kamu yararı dışındaki amaçlar gürlüklerin anayasa ve yasalarla tanındı-
için kullananlar da çıkacaktır. ğı ve güvence altına alındığı, hak ihlalle-
rinin müeyyidelendirildiği demokratik ve
İkincisi, kamu görevlileri ile bireyler hukuk devletinde tereddütsüz bu cevabı
arasında dengesizlik olması nedeniyle. verebiliriz. Çeşitli vesilelerle ifade ettiğim
Yürütme organı, idare kamusal görev ve gibi anayasada “demokratik hukuk devle-
sorumluluklarını kamu görevlileri eliyle ti” yazılmasıyla demokratik hukuk devleti
yerine getirirken büyük yetkilerle donatıl- olunmuyor. Demokratik normların ve hu-
mışlardır. En basit ve anlaşılır bir örnekle kuk kurallarının eksiksiz, kesintisiz ve is-
ifade edelim: Otomobilinizle yolda gider- tisnasız uygulanması gerekiyor.
ken bir şahıs el kaldırırsa durup durma-
mak tamamen sizin iradenize bağlıdır, du-
1 Bu yazı akademik bir çalışma olmayıp Gaziantep Hasan Kalyoncu Üniversitesi’nde 2018-2019 aka-
demik yılı yaz döneminde “İnsan Hakları dersi”nde, “İnsan Haklarının Yürütme Organı ve İdareye karşı
Korunması” başlığı altında anlatılanların özetidir.
78 TEMMUZ, 2019
