Page 127 - soma rapor 30122014

1.2.2. Havza Madenciliği

Maden rezervleri ve madencilik faaliyetleri, kalkınma aşamasındaki tüm ülkeler için

olduğu gibi ülkemiz için de oldukça önemlidir. Bilindiği üzere, madenler, milyonlarca yılda
oluşan ve yenilenemeyen kaynaklardır. Bu nedenle mutlaka etkin bir planlama yapılarak

üretilmelidir. Üretim yapılırken, ülkenin ihtiyaçları göz önüne alınmalı, çevreye duyarlı bir

şekilde ve kamu yararı öncelikli olarak değerlendirilmelidir. Madencilik faaliyetlerinin kaynak
kaybına yol açmadan, çevreyle uyumlu, akılcı ve ekonomik kurallara göre ve iş güvenliği- işçi

sağlığı esasları çerçevesinde yürütülmesi, bilimsel ve teknik bilginin kullanımı ile mümkündür.

Maden ve enerji hammadde aramaları, yer altı kaynaklarının ortaya çıkarılmasında

yüksek risk taşıyan ve etkin sorumluluk gerektiren bir aşamadır. Maden arama çalışmaları,
hammaddeye dayalı sektörlerin yaşayabilmesi, gelişebilmesi ve uluslararası rekabet gücünü

artırarak ülke ekonomisinin gelişmesi açısından oldukça önemlidir.

Havza madenciliği, madenlerin belirli bölgelerde bütün havzayı kapsayan bir proje

dâhilinde aranmasını ve maden ocaklarının bütüncül bakış açısı ile planlanarak
işletilmesini ifade etmektedir. Kaynak kaybı olmaması için, havza genelinde bir planlama ve

işletmecilik politikasının oluşturulması zorunludur. Oldukça geniş bir alana yayılan linyit
rezervlerinin doğal sınırlar yerine yapay olarak oluşturulmuş sektörlere bölünmesi bu açıdan

yanlış bir yaklaşımdır. Saha sınırlarının tam olarak belirlenmeden üretim projesi yapılması da

çeşitli sorunlar yaratmaktadır. Kömür havzaları bir bütün olarak değerlendirilmeli,
havalandırma, nakliyat, işçi sağlığı ve iş güvenliği yatırımları havza bütünü ele alınarak

projelendirilmelidir. Aynı havzada farklı firmaların, değişik ya da aynı zamanda yaptıkları

planlama ve üretimi, birbirlerinden bağımsız, habersiz, birbirlerini olumsuz etkileyebilecek
şekilde yerine getirmesine izin verilmemelidir.

İş sağlığı ve güvenliği ilkelerine uygun faaliyet gösterecek bir kömür madeni işletmesi

için çok ciddi yatırımlar yapılması gerekir. Bir yeraltı madeninde sıfırdan başlanıldığı zaman

ilk üretim ortalama 3 sene sonra yapılabilmektedir. Gerçek üretim ise orta ölçekli bir kömür
madeninde 6-7 yıl sonra başlamaktadır. Bütün yatırımların yapıldığı tarihten 6-7 yıl sonra para

kazanmaya başlanacak ve muhtemelen sonraki 3-4 senede kârlı hale gelmeye başlayacak bir
işin daha büyük ölçekli planlanması şarttır. Oysa sektördeki idari uygulamaya bakıldığında

büyük kömür havzalarının 5-10 yıllık ticari ömrü olan küçük sahalara bölünerek, özelleştirildiği

görülmektedir. Bu küçük ölçekli sahaları işleten firmalar ilk yatırım maliyeti yüksek
projelerden kaçınmakta ya da bu yatırımları karşılayamamakta; işçi sağlığı ve iş güvenliğine

yönelik önlemler başta olmak üzere havalandırma, nakliyat vb. önemli konularda eksik

113