Page 85 - KAMU DENETÇİLİĞİ KURUMU

B. HAKKANİYETE UYGUNLUK DENETİMİ SONUCU SAĞLANAN KATKI

Anayasa’nın 125’inci maddesinin birinci fıkrasında, “İdarenin her türlü eylem ve işlemlerine karşı
yargı yolu açıktır.” hükmüne yer verilmiştir. Bu temel esas, idari mekanizmanın faaliyetlerinin yargı
mercileri tarafından değerlendirilmesinin önünü açmaktadır. Özellikle hukuk devleti olmanın gereği
konumundaki bu durum, temel hak ve hürriyetlerin idareye karşı korunmasında önemli bir güvence
konumundadır. Ancak yargı mercilerinin yapacağı denetim, bahse konu Anayasa hükmünün
dördüncü fıkrasında, sadece hukuka uygunluk denetimiyle sınırlanmış bulunmaktadır. Hatta yargı
yetkisinin yerindelik denetimi şeklinde kullanılamayacağı hususu da aynı düzenlemede açıkça
belirtilmiştir. Yani yargı mercileri, idari işlem ve eylemlerin denetimini yaparken idarenin yerine
geçmek suretiyle karar veremeyecektir.
Yargı denetiminin hukuka uygunlukla sınırlı tutulmuş olması, idarenin yaptığı işlem ve eylemlerin
bazı açılardan değerlendirilmesini kısıtlamaktadır. Oysaki idare, Anayasa, kanun ve alt düzenleyici
mevzuata uygun faaliyette bulunma yükümlülüğünde olmakla birlikte, tesis ettiği işlemler, icra
ettiği eylemler ve takındığı tutum-davranışlarla hukuka uygunluk denetimini aşan bir alana da
sirayet edebilmektedir. Ayrıca hukuki olduğu yönünde tereddüt olmayan birçok idari faaliyetin, adil
olmadığı yönünde kamuoyunda kimi yaklaşımların tezahür edebildiği de bilinmektedir. Bu
bakımdan, idarenin çalışmalarının tam manasıyla kontrol edilebilmesi için farklı yöntemlerin hayata
geçirilmesi önem taşımaktadır.
İşte bu noktada, Kanun koyucu, 6328 sayılı Kamu Denetçiliği Kurumu Kanunu’nda sadece hukuka
uygunluk değil, hakkaniyete uygunluk yönünden de idarenin denetleneceğini düzenleyerek Kamu
Denetçiliği Kurumu özelinde hem bir görev vermiş hem de idari alanın denetlenmesinde yeni bir
yaklaşımı ortaya koymuştur. Hakkaniyet denetimi, kanuna veya mevzuata uygunluk anlayışından
uzaklaşan, özellikle hukukun genel ilkelerinden esinlenerek adaletli bir çözümü hedeflemektedir.
Söz konusu denetimin gerçekleştirilmesiyle, idarenin iş ve işlemlerinde somutlaşan haksız
uygulamaların, hakkaniyet gereğince yeniden değerlendirilmesi ve ileriye dönük adil
düzenlemelerin yapılması sağlanmaktadır.
Kamu Denetçiliği Kurumuna verilen bu işlevin, yönetmelik, yönerge, sirküler vb. alt düzenleyici
işlemler marifetiyle faaliyetlerini sürdüren idari teşkilatın katı ve değişmez nitelikteki bakış açısını
değiştirici bir yönü de bulunmaktadır. Bir taraftan idarenin evrensel normları iş ve işlemlerinde
gözetmesinin önü açılırken, diğer taraftan kişilerin savunuculuğu rolünün üstlenilmesiyle kamusal
vicdan kamu hizmetlerine yansıtılmaktadır.

Bu kapsamda Kurum, idarenin her türlü eylem, işlem, tutum ve davranışını başvuru üzerine
incelerken hukuka uygunluk denetimiyle yetinmeyip hakkaniyete aykırılık tespitini yapabilmekte,
böyle bir durumda tavsiyede bulunmak suretiyle idarelere yol göstermekte ve ilgililerin hak
kayıplarını en aza indirmeye çabalamaktadır. Nitekim aşağıda hakkaniyet denetiminin yapıldığı ve
ilgili idareye yönelik önerileri içerir kararların bir kısmına yer verilmiştir.

Öğrenim Kredisinin Devam Ettirilmesi Talebi
Başvuran, 03.08.2015 tarihinde Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi İktisat
bölümüne kaydını yaptırdığını, aynı yıl öğrenim kredisi almaya başladığını, bölümün zorunlu
hazırlık sınıfını tamamladıktan sonra bu okuldan ayrılarak 19.06.2016 tarihinde Fırat Üniversitesi
Sivil Havacılık Yüksekokulu Uçak Elektrik-Elektronik bölümüne kaydını yaptırdığını, üniversite
değişikliğine ait gerekli bilgileri Kredi ve Yurtlar Genel Müdürlüğüne sunduğunu, beş yıllık bir
taahhütnameye imza atmış olmasına ve öğrenim süresinin değişmemesine rağmen 08.06.2019

76