Page 385 - 2021 Yıllık Rapor

TÜRKİYE BÜYÜK MİLLET MECLİSİ KAMU DENETÇİLİĞİ KURUMU

Katı atık yönetimi ise, evsel, tıbbi, tehlikeli ve tehlikesiz atıkların en aza indirgenmesi,
kaynağında ayrı ayrı toplanması, taşınması, ortadan kaldırılması ile geri kazanılması
ile geri dönüşüm ve bertaraf tesislerinin işletilmesi süreçlerini içermektedir. Böylelikle
atıkların düzenli (sürdürülebilir) bir şekilde toplanması ve bertaraf edilmesi ile atıkların
toplum sağlığına, çevreye, şehir ve ülke ekonomisine etkilerinin en aza indirgenmesi
hedeflenmektedir.

Çevre hakkı, ister Anayasa’nın 56 ncı maddesinde yer alan sağlıklı ve dengeli bir
çevrede yaşama hakkı şeklinde sosyal bir hak olarak ele alınsın, isterse bireysel başvuru
korumasına dahil edilmek amacıyla yaşam hakkı, mülkiyet hakkı yahut Anayasa’nın 17
nci maddesindeki kişinin maddi ve manevi varlığını geliştirme hakkı kapsamında temel
haklar çerçevesinde yorumlansın, mutlaka hukuki koruma sağlanması gereken çok
önemli ve ihlali halinde telafisi imkansız zararlara sebebiyet verebilecek bir hak olduğu
konusunda tereddüt bulunmamaktadır.

AİHS’de yer alan diğer haklarla ilişkilendirilmek suretiyle koruma sağlanan çevre
hakkını ilgilendirir AİHM kararlarında ise, endüstriyel yahut çöp istasyonlarından
kaynaklanan kirlilik, genellikle kişinin özel ve aile hayatını tehdit eden bir hak ihlali
olarak kabul edilmiştir. 295 Yine AİHM, bazen de kirliliğin hayati tehlike oluşturduğu
durumlarda yaşam hakkı ihlali bulunduğu yönünde de karar almıştır. 296
Ülkemizde yürürlükte olan mevzuata göre, katı atık hizmetleri genel olarak yerel
yönetimler içerisinde yer alan belediyeler tarafından gerçekleştirilmektedir.
5393 sayılı Kanun’un “Belediyenin görev ve sorumlulukları” başlıklı 14 üncü maddesinin
birinci fıkrasının (a) bendinde, belediyenin, mahallî müşterek nitelikte olmak şartıyla;
çevre ve çevre sağlığı, temizlik ve katı atık hizmetlerini yapacağı veya yaptıracağı; 5216
sayılı Kanun’un “Büyükşehir ve ilçe belediyelerinin görev ve sorumlulukları” başlıklı
7 nci maddesinin birinci fıkrasının (i) bendinde, sürdürülebilir kalkınma ilkesine
uygun olarak çevrenin, tarım alanlarının ve su havzalarının korunmasını sağlamak,
ağaçlandırma yapmak, gayrisıhhî iş yerlerini, eğlence yerlerini, halk sağlığına ve çevreye
etkisi olan diğer iş yerlerini kentin belirli yerlerinde toplamak, inşaat malzemeleri,
hurda depolama alanları ve satış yerlerini, hafriyat toprağı, moloz, kum ve çakıl
depolama alanlarını, odun ve kömür satış ve depolama sahalarını belirlemek, bunların
taşınmasında çevre kirliliğine meydan vermeyecek tedbirler almak, büyükşehir katı atık
yönetim plânını yapmak, yaptırmak, katı atıkların kaynakta toplanması ve aktarma
istasyonuna kadar taşınması hariç katı atıkların ve hafriyatın yeniden değerlendirilmesi,
depolanması ve bertaraf edilmesine ilişkin hizmetleri yerine getirmek, bu amaçla tesisler
kurmak, kurdurmak, işletmek veya işlettirmek, sanayi ve tıbbî atıklara ilişkin hizmetleri
295 Konuyla ilgili olarak AİHM tarafından verilen kararlar için bkz. Guerra ve Diğerleri v. İtalya, B. No:
116/1996/735/932, 19/02/1998, Giocornelli v. İtalya, B. No: 59909/00, 26/03/2007, Fadeyeva v. Rusya,
B. No: 55723/00, 09/06/2005, Tatar v. Romanya, B. No: 67021/01, 06/07/2009, Dubetska ve Diğerleri v.
Ukrayna, B. No: 30499/03, 10/05/2011, Apanesewicz v. Polonya, B. No: 6854/07, 03/05/2011 (https://
hudoc.echr.coe.int/)
296 AİHM tarafından bu konuda verilmiş karar için bkz. Öneryıldız v. Türkiye, B. No:
48939/99, 30/11/2004 (https://hudoc.echr.coe.int/)

384 2021 YILLIK RAPOR