Page 389 - 2021 Yıllık Rapor

TÜRKİYE BÜYÜK MİLLET MECLİSİ KAMU DENETÇİLİĞİ KURUMU

zaman gözetmekle birlikte, kişilerin kamu hizmetlerinin sunumunda yaşadıkları
olumsuzluklarla ilgili olarak belediyelere başvuru yaptıklarında veya bir hak talebinde
bulunduklarında, belediyelerin hangi durumda hangi işlemi yapacağını bilmeleri için
başvuru ve hak sahipliği koşullarını genel, herkes için geçerli, objektif düzenlemelerle
belirgin kılınmasının “hukuk devleti ilkesi” kapsamında belediyelerin sorumluluğunda
olduğu, Anayasa’nın 2 nci maddesinin gereği olarak Anayasa’nın 124 üncü maddesinden
kaynaklanan düzenleme yetkisine dayalı genel kurallar koymak suretiyle belediyelerin
kamu hizmetlerinin sunumunda keyfiliği önleyecek şekilde belirliliği sağlaması ve iyi
yönetim ilkelerine uygun davranması konusunda da önerilerde bulunmaktadır.

7.15 MÜLKİYET HAKKI
Mülkiyet hakkı gerek ulusal anayasalar gerekse de uluslararası insan hakları sözleşmeleri
ile güvence alınan temel hak ve hürriyetler arasında yer almaktadır. Nitekim
Anayasanın 35’inci maddesinde herkesin, mülkiyet ve miras haklarına sahip olduğu, bu
hakların, ancak kamu yararı amacıyla, kanunla sınırlanabileceği ve mülkiyet hakkının
kullanılmasının toplum yararına aykırı olamayacağı hüküm altına alınmıştır.

Anayasanın mülkiyet hakkını güvence altına alarak düzenleyen 35’inci maddesi dışında
birçok maddesinde de mülkiyet hakkını ilgilendiren hükümlere yer verilmiştir. Bu
maddelerin en başında “Temel hak ve hürriyetlerin sınırlanması”na ilişkin düzenlemeyi
içeren 13’üncü madde gelmektedir. Buna göre, “Temel hak ve hürriyetler, özlerine
dokunulmaksızın yalnızca Anayasanın ilgili maddelerinde belirtilen sebeplere bağlı
olarak ve ancak kanunla sınırlanabilir. Bu sınırlamalar, Anayasanın sözüne ve ruhuna,
demokratik toplum düzeninin ve lâik Cumhuriyetin gereklerine ve ölçülülük ilkesine aykırı
olamaz.”. 1982 Anayasasında mülkiyet hakkını doğrudan ilgilendiren bir hükümdür.
Bunun yanında, mülkiyet hakkı kaynaklı Kurumumuza yapılan başvurularda, sıklıkla
incelemeye konu olan maddelerin başında ise kamulaştırmaya ilişkin 46’ncı madde,
toprak mülkiyetine ilişkin 44’üncü madde, kıyılardan yararlanmayı düzenleyen
43’üncü madde, tarih, kültür ve tabiat varlıklarına ilişkin 63’üncü madde, ormanlara
ilişkin 169 ve 170’nci maddeler gelmektedir.
Mülkiyet hakkına ilişkin uyuşmazlıklar KDK’ya yapılan şikâyet başvurularının yaklaşık
%1’ine tekabül etmekle birlikte, Anayasa'da güvence altına alınan diğer haklardan
farklı olarak imar hukukundan, medeni hukuka, idare hukukundan, ceza ve ceza
usûl hukukuna kadar aynı anda birden fazla hukuk dalını ilgilendirebilmekte ve bu
yönlerden ayrıntılı inceleme ve araştırmayı gerektirebilmektedir.

2021 yılı içinde KDK tarafından karara bağlanan başvurular incelediğinde ise
başvuruların konusunun ağırlıklı olarak; kamulaştırmasız el atma, uygulama imar
planında kamu hizmetine ayrılan taşınmazlar, sit alanı olarak tescil edilen taşınmazlar,
el koyma ve benzeri tedbirler ve mahkeme ilamına dayalı alacağa ulaşmada yaşanan
belirsizlikten kaynaklı uyuşmazlıklardan oluştuğu görülmektedir.

388 2021 YILLIK RAPOR