Page 32 - KDK

T.C. KAMU DENETÇİLİĞİ KURUMU

olarak da farklı isimler aldıkları görülmüştür. İsveç, Norveç, Danimarka, Finlandiya ve
Hollanda “ombudsman” terimini kullanırken; İspanya “halkın savunucusu” (Defensor del
Pueblo) terimini; Fransa “hakların savunucusu” (Le Défenseur des droits) terimini; Avusturya
“halkın avukatı” (Volsanwaltschaft) terimini; Romanya “halkın avukatı” (Avucatul Poporului)

terimini; İngiltere “yönetim için parlamento komiseri” (Parliamentery Commissioner
for Administration) terimini; İtalya “sivil haklar savunucusu” (Difensore Civico) terimini
kullanmakta olup, Türkiye’de ise, “kamu denetçisi” terimi tercih edilmiştir.
Ombudsmanlık kurumları, ülkelerin karakteristik özelliklerine uygun olarak
yapılandırıldığından ülke uygulamaları da birbirinden farklılık göstermektedir. Yine de,
bu kurumların varlığından bahsedebilmek için; hak ve özgürlüklerin korunması ile kötü
yönetimin önlenmesi amacı güden, amacını gerçekleştirirken düzeltici-koruyucu önleyici

bir işlev üstlenen, bağımsız ve tarafsızlığı ile halkın güvenini ve saygınlığını kazanan,
ücretsiz başvurulabilen, geniş araştırma yetkisine sahip, yaptırım gücü olmamakla beraber
kamuoyu baskısı oluşturabilen kurumların mevcudiyeti gerekmektedir.

Günümüzde bazı ülkelerde farklı insan hakları kurumları tek bir ombudsmanlık kurumu
çatısı altında birleştirilirken, bazı ülkelerde de uzmanlaşmaya gidilerek “Yerel Yönetim
Ombudsmanı”, “İnsan Hakları Ombudsmanı”, “Çocuk Ombudsmanı”, “Sağlık Ombudsmanı”,
“Askeri Ombudsman”, “Tüketici Ombudsmanı” gibi farklı ombudsmanlık kurumları
oluşturulmuştur.
Diğer taraftan Hukuk Yoluyla Demokrasi için Avrupa Komisyonu(Venedik Komisyonu)

tarafından 15-16 Mart 2019 tarihinde 118. Genel Kurul Toplantısında onaylanan
Ombudsmanlık Kurumunun Korunması ve Geliştirilmesine İlişkin İlkeler(Venedik Kriterleri),
BM İnsan Hakları Komisyonunun 3 Mart 1992 tarihli 1992/54 sayılı ve BM Genel Kurulunun
20 Aralık 1993 tarihli 48/134 sayılı kararlarıyla kabul edilen İnsan Haklarının Geliştirilmesi
ve Korunması İçin Kurulan Ulusal Kuruluşların Statüsüne İlişkin İlkeler(Paris Prensipleri),
BM Genel Kurulunun 16 Aralık 2020 tarihinde 75/186 sayılı, ombudsman ve arabulucu
kurumların insan haklarının, iyi yönetimin ve hukukun üstünlüğünün geliştirilmesi ve
korunmasındaki rolü hakkındaki kararı ombudsmanlık kurumlarının kurulması, yetkileri,
çalışma usul ve esasları ile rolünü belirleyen uluslararası belgelerdir.

Ülkemizde Kamu Denetçiliği Kurumu olarak isimlendirilen bu kurum; idarenin adil, tutarlı,
şeffaf ve hesap verebilir olması ihtiyacına hizmet eden ve sorunları iyi niyet çerçevesinde
çözmeye odaklanmış bir müessesedir.

Bu doğrultuda; Türkiye’de KDK’nın kurulması yönündeki çabalar 90’lı yılların sonunda
başlamıştır. 2004 yılında 5521 sayılı Kanun taslağının hazırlanması ile Kamu Denetçiliği
Kurumunun ilk temeli atılmıştır. 5521 sayılı Kanunun Cumhurbaşkanı tarafından geri
gönderilmesi üzerine 2006 yılında 5548 sayılı Kanun kabul edilmiş, ancak bu Kanun da

2022-2026 STRATEJİK PLANI 31