Page 160 - 2022-Yillik-Rapor-web

TÜRKİYE BÜYÜK MİLLET MECLİSİ KAMU DENETÇİLİĞİ KURUMU

bulunmaktadır. Türkiye’de doğurganlık oranına karşılık, eldeki mahpus sayısından
hareketle öngörülen “anne ya da babası cezaevinde olan çocuk sayısı” 369.147 olarak
7
öngörülmektedir. Adalet Bakanlığı Ceza ve Tevkifevleri Genel Müdürlüğü tarafından
paylaşılan istatistiki verilere göre 31.03.2022 tarihi itibariyle ülkemizde 314.502
hükümlü ve tutuklu bulunmaktadır. Ortaya konulan parametreler ışığında, ülkemizde
anne ya da babası cezaevinde olan çocuk sayısının oldukça yüksek olduğu tahmin
edilmektedir.
Türkiye’nin de taraf olduğu Birleşmiş Milletler Çocuk Haklarına Dair Sözleşmenin
9’uncu maddesinde ana babasından biri ya da her ikisinden ayrılmış bir çocuğun,
yüksek yararına aykırı düşmedikçe her iki ebeveyniyle düzenli biçimde kişisel ilişki
ve doğrudan temas sürdürme hakkı olduğu ifade edilmiştir. Yine Sözleşmenin 2, 3,
12, 16 ve 18’inci maddeleri Sözleşmeye taraf devletlerin anne ve babası cezaevinde
olan çocuklar bakımından sorumluluklarına işaret etmektedir. Sözleşmenin 3’üncü
maddesinde ele alınan çocuğun üstün yararının çocuklarla ilgili tüm faaliyetlerde temel
alınması gerektiği ilkesi benimsenmiştir. Komitenin 14 Numaralı Genel Yorumunda,
çocuklarla ilgili her faaliyette, çocuğun yüksek yararının birinci planda dikkate
alınması ve çocuğun yüksek yararının, kamu kurumları tarafından gerçekleştirilecek
her girişimde uygulanması gerektiği değerlendirilmiştir. Avrupa İşkencenin Önlenmesi
Komitesi (CPT)’nin görüşüne göre de bütün durumlarda temel prensip çocuğun iyiliği
olmalıdır.

Ebeveynin cezaevine girmesi çocuk için duygusal ve sosyal sorunlarla baş etmek
durumunda kalmasına yol açan önemli bir travmadır. Bu dönemde ebeveynleri
ile iletişim kurabilmesi için destekleyici bir ortam sağlanması çocuk için büyük
önem taşımaktadır. Araştırmalar, düzenli bir program dahilinde cezaevinde bulunan
ebeveyn ziyaretlerinin, çocukların dayanıklılığına olumlu etki eden, koruyucu bir
faktör olduğunu ortaya koymaktadır. Çocuk ile cezaevinde bulunan anne ya da baba
arasındaki ilişkinin devamı, çocuğun zararına bir durum yaratmaması kaydı ile çocuğun
yaşadığı ebeveyn ayrılığının olumsuz etkilerinin azaltılması ve aynı zamanda tahliye
sonrası ilişkinin kaldığı yerden sürdürülmesinde önemli role sahiptir. Aynı zamanda
mahpusun dışarıdaki hayatla bağlantısının kopmaması ve cezaevi sonrası yaşantıya
hazırlanması adına da aralarında anlamlı bir ilişki kurulabilmesi ve sürdürülebilmesine
özen gösterilmesi gerekmektedir.

Türk hukukunda mahpusun ailesi ve yakınları tarafından ziyaret edilmesi, 5275 sayılı
Ceza ve Güvenlik Tedbirlerinin İnfazı Hakkında Kanun’un dördüncü bölümünde
yer alan “Dışarıyla İlişkiler” başlığı altında 83'üncü maddede düzenlenmiştir. Anılan
düzenleme kapsamında, mahpus ebeveyn ile çocuk arasındaki ilişkinin sürdürülebilmesi
kapalı ve açık ziyaretler, telefon ve mektup şeklinde gerçekleşmektedir. Görüşlerin,

7 Bekleyen Çocuk: Anne ya da babası cezaevinde olan çocuklar üzerine bir proje, Şubat,2017; Türkiye
İstatistik Kurumu, 2015

2022 YILLIK RAPOR 159