Page 385 - 2022-Yillik-Rapor-web

TÜRKİYE BÜYÜK MİLLET MECLİSİ KAMU DENETÇİLİĞİ KURUMU

7.11.1.1.3 Tekli Odada Tutma Meselesi

Ceza infaz kurumlarında tutulan kişilerin barındırılmasına ilişkin kurallar, bu kişilerin
kurumlara ilk girişinden itibaren ayrıntılı şekilde düzenlenmiş olup; her kişi ve
görevlinin sorumlulukları, ayrıca süreçlere dair ayrıntılı usul kuralları belirlenmiştir. Bu
işlerden birisi de hükümlülerin gözlem ve sınıflandırılmasıdır. 5275 sayılı Kanunun
23’üncü maddesi zımnında bu süreçte, hükümlülerin kişisel özellikleri, bedensel, aklî
ve sağlık durumları, suç işlemeden önceki yaşamları, sosyal çevre ve ilişkileri, sanat
ve meslek faaliyetleri, ahlâkî eğilimleri, suça bakış açıları, hükümlülük süreleri ve suç
türleri belirlenerek, durumlarına uygun infaz kurumlarına ayrılmaları ve bunlara göre
tespit edilecek infaz ve iyileştirme rejimine tefrik edilmeleri sağlanır. Hükümlüler bu
süreçte gözlem altında tutulur ve yukarıda sayılan gayelere yönelik yakından izlenirler.
Bu sürece dair kurallar, Gözlem ve Sınıflandırma Merkezleri ile Hükümlülerin
Değerlendirilmesine Dair Yönetmelikte ayrıntılı şekilde düzenlenmiştir.

Bir diğer kabul işlemi ise hükümlülerin gruplandırılmasıdır. 5275 sayılı Kanunun
24’üncü maddesi hükmüne göre hükümlüler, ilk defa suç işleyenler, mükerrirler, itiyadi
suçlular, suç işlemeyi meslek edinenler, özel infaz rejimine tabi tutulması gerekenler,
tehlikeli hali olanlar, terör suçluları, suç örgütlerine veya çıkar amaçlı suç örgütlerine
mensup olan suçlular vs. açılardan gruplara ayrılırlar. 5275 sayılı Kanunun ilk kabul
esnasında öngördüğü işlemlerden sadece ikisi, somut başvuru konusu ile uyarlı olarak
yukarıda özetlenmiştir. Bu ilk kabul işlemlerinin ardından hükümlüler, cezalarının
infazının gerçekleştirileceği odalarına yerleştirilirler.

Hükümlülerin barındırılması ve yatırılması konusunda temel ilke, 5275 sayılı Kanunun
63’üncü maddesi birinci fıkrasında kayıt altına alınmıştır. Buna göre, “Tehlikeli hâli
bulunan hükümlü ancak bir veya üç kişilik odalarda, diğer hükümlüler ise kurumun
fizikî yapısı, kapasite durumu ve güvenlik gerekleri göz önüne alınarak cezaevi yönetimi
tarafından belirlenecek sayıda mahkûmun kalabileceği odalarda…” barındırılacaktır.

5275 sayılı Kanun sadece “Ağırlaştırılmış müebbet hapis cezasının infazı” başlıklı 25’inci
maddesinde, ağırlaştırılmış müebbet hapis cezasının infazının tek kişilik odada yapılacağı
düzenlenmiştir. Buna göre, bu ceza türü ile infazı yapılan kişiler, bahse konu maddede
yer alan güvenceler eşliğinde tek kişilik odalarda barındırılacaklardır. Bu istisna dışında
kalan tüm hükümlüler, diğer hükümlüler ile birlikte beraberce barındırılacaktırlar.

İnfaz şekli olarak düzenlenmemekle birlikte kısa süreliğine de olsa “tek kişilik odada”
tutulma konusunda 5275 sayılı Kanunun öngördüğü bir diğer istisna da “hücreye
koyma” şeklinde isimlendirilen disiplin cezasıdır. Kanunun “Disiplin cezaları ve
tedbirleri” başlıklı 38’inci maddesinde öngörülen bu ceza, 44’üncü maddede, “…
hükümlünün eylemlerinin nitelik ve ağırlığına göre bir günden yirmi güne kadar, açık
havaya çıkma hakkı saklı kalmak üzere, geceli ve gündüzlü bir hücrede tek başına tutulması
ve her türlü temastan yoksun bırakılmasıdır.” şeklinde tanımlanmıştır. Görüleceği gibi
bu uygulamaya, aynı Kanunun 44’üncü maddesinde sayılan eylemleri gerçekleştiren

384 2022 YILLIK RAPOR