Page 384 - 2022-Yillik-Rapor-web

TÜRKİYE BÜYÜK MİLLET MECLİSİ KAMU DENETÇİLİĞİ KURUMU

ilgilendiren olaylar sonrasında ve gerek duyulduğunda başvurulmalı; disiplin gerekçesi
ile bu yola girmekten kaçınılmalıdır. Daha hafif tedbirler alınması suretiyle güvenlik ve
disiplinin sağlanması mümkün iken cezaevinde disiplinin sağlanamaması durumunda
son ve istisnai olarak uygulanması gereken tedbir kapsamında olan mahkumun zor
kullanma yetkisi kullanılarak doku ve travma önleyici odaya götürme eyleminin ilk
aşamada öncelikli tedbir olarak uygulanmaması gerekmektedir.
İnfaz ve koruma memurlarının doku ve travma önleyici odada üst araması yaparken,
hükümlünün yasak madde veya eşya bulundurduğuna dair makul ve ciddi emarelerin
varlığı halinde kıyafetler çıkarılmadan önce kendisinden bu maddeyi çıkarmasının
istenmesi, kıyafetler çıkarılmak suretiyle arama yapılmak durumunda kalınması halinde
ise en kısa süre içerisinde hükümlünün kıyafetlerini giymesi sağlanarak bu şekilde
doku ve travma önleyici odada tutulması, insan onuru ve haysiyetine saygı ile utanma
duygusunun ihlal edilmemesi bakımından önem arz etmektedir.
Avrupa İşkencenin ve İnsanlık Dışı veya Onur Kırıcı Muamelenin veya Cezanın
Önlenmesi Komitesi raporlarında da vurgulandığı üzere cezaevi personelinin bazen
şiddete başvuran mahkûmları kontrol altına almak için güç kullanmak ve istisnai
durumlarda fiziki olarak kısıtlayıcı gereçler kullanmak durumunda kalması makul
karşılanmakla birlikte, kısıtlayıcı gerecin kullanılmasını zorunlu kılan durum
sona erdiğinde kısıtlayıcı gerecin bir ceza biçimine dönüştürülmeden çıkarılması
gerekmektedir. İdarenin, kısıtlayıcı gereçleri kullanarak hükümlüyü doku ve travma
önleyici odada tutmak durumunda kaldığı hallerde, mahkûmun durumunun düzenli
aralıklarla kontrol edilmesi ve en kısa sürede kısıtlayıcı gerecin çıkarılması hususunda
daha hassas bir şekilde hareket etmesi önerilmektedir.
Kendilerine zarar verme ihtimali olan kişilerin özellikle kriz anında sakinleşmesi için
tutuldukları travma önleyici odada, kamera kaydının alınması zaruridir. Ancak bu
noktada, özel ve aile hayatına saygı hakkı hayati önem arz etmektedir. Bu çerçevede
kamera açısının tuvalet ihtiyacını giderme alanını görmemesi gerekmektedir. Bu durum,
mahremiyet hakkı için hayati bir şarttır. Bu noktada ülke genelindeki kapalı kurumların
tamamı açısından, yumuşak oda kamera sistemlerinin işleyişinin, mahremiyet hakkına
uygun surette gözden geçirilmesi gerektiği değerlendirilmektedir. Bir başka ifade ile
travma önleyici odaya yerleştirilen kamera açısının, kişilerin kendilerine zarar verici
davranışlarından haberdar olunmasına imkan verecek, ancak mahremiyet haklarına
saygıyı gözetmek adına tuvalet noktasını göremeyecek şekilde konumlandırılması için
tüm ceza infaz kurumları açısından çalışma yapılması gerekmektedir. Kamu Denetçiliği
Kurumu’nun Tavsiye Kararlarında bu gereklilik vurgulanmıştır. 236
Ayrıca, kapalı kurumlardaki tüm kameralar gibi yumuşak oda kameralarının, herhangi
bir şikâyet durumunda iddiaların doğruluğunun tespitinde ya da sorunun çözümünde
kullanılması amacıyla gerçek zamanlı kamera kaydı alması, buna ilişkin zaman zaman
gözlenen aksaklıkların giderilmesi gerektiği değerlendirilmektedir. 237

236 2022/5414 numaralı başvuru hakkında verilen 05.10.2022 tarihli Kısmen Tavsiye Kısmen Ret Kararı
237 2021/12710 numaralı başvuru hakkında verilen 17.05.2022 tarihli Tavsiye Kararı

2022 YILLIK RAPOR 383