Page 149 - geri itme ozel raporu son

“Pushback” of Human Rights / Ege Denizi’ndeki Geri İtmeler ve Boğulan İnsan Hakları Özel Raporu

Bir ülkenin yetkililerinin, kendi ülkelerinin bayrağını taşıyan gemilerle yakaladıkları ya da ülkeye ait
gemilerle kurtardıkları insanlar, kendi hakimiyet ve yetki sınırları içinde sayılmaktadır. Kurtarılan ya da
yakalanan kişilerin, o devletin bir gemisine bindirilmediği durumlarda bile, insan haklarına ve uluslara-
rası hukukun yükümlülüklerine uygun biçimde hareket edilmesi zorunludur. Aynı şekilde bir devletin,
resmi görevlilerini, teçhizatını, gemilerini, sahil güvenlik botunu, acil durumda hayat kurtarmak için
tasarlanmış can salı gibi ekipmanlarını ve diğer kaynaklarını insan hakları ihlalleri doğuracak eylemler
için kullanması uluslararası hukuka aykırıdır. Bu duruma başka bir devletin kara suları da dahildir.
Bu noktada devletlerin deniz yetki alanı, gemisi, botu ya da toprakları üzerinde bir başka de-
yişle egemenlik alanında meydana gelen ve uluslararası sözleşmelerin ihlali sonucunu doğu-
ran sistematik bir şekilde sürekli olarak yapıldığı tespit edilen bir hak ihlalinin devletin sorum-
luluğundan ayrı düşünülmesine imkan bulunmamaktadır.

Uluslararası Af Örgütü tarafından hazırlanmış olan raporlar incelendiğinde, “biri Nisan 2015, ikisi
Temmuz 2015 ve diğeri de Ağustos 2015 tarihlerinde olmak üzere Ege Denizi’nden yapıldığı iddia edilen yeni
geri itme bildirimleri de aldığı, vakaların ikisinde Yunanca konuşan maskeli adamların olduğu bilgisine
yer verildiği; ancak görüşmecilerin bu kişilerin sivil mi yoksa Yunanistan sahil güvenlik görevlileri mi oldukla-
rını tam olarak bilemediklerini ifade ettiği, ancak Yunanistan Sahil Güvenlik Birimi tarafından kurumun
resmi internet sitesinde yayımlanan ve kurumu tanıtıcı bir video kaydında bir hız teknesindeki sahil
güvenlik memurlarından birinin bir maske giydiğinin görüldüğü, bu maskenin mülteci ve göç-
14
menler tarafından aktarılan anlatımlara da uyduğu; 15

Birbiriyle tutarlı tanıklıklara göre, geri gönderme operasyonlarının kolluk güçlerine mensup olduğu görü-
len kişiler tarafından, genellikle sivil veya armasız (üniforma olmayan veya anlaşılır bir işaret taşımayan)
kıyafetler giyen kişilerin katılımıyla gerçekleştirildiği, belirgin tavırlarının, kıyafetleri, davranışları ve
üniformalı görevliler olarak tarif edilen kişilerle koordinasyonlarına ilişkin anlatımlara bakıldı-
ğında sivil giyimli bu kişilerin görevlilerle koordineli bir şekilde veya onların emriyle çalıştığının
anlaşıldığı, vakaların çoğunluğunda, geri itilen kişilerin, Uluslararası Af Örgütü’ne, sivil giyimli üçüncü ülke
16
vatandaşlarının, onları nehir üzerinden geri göndermek için kullanılan botlarda çalıştığını söylediği;
Vakaların büyük bir bölümünde görüşülen kişilerin, geri itme sürecinin farklı aşamalarında, hal ve
hareketleriyle kullanmış oldukları teçhizat ve tertibattan dolayı polis ya da asker olduklarını dü-
şündüklerini ve bu nedenle de kolluk mensubu olarak tarif ettikleri kişilerin müdahil olduklarını
söylediği, görüşülen kişilerin, aynı zamanda, çoğu zaman silah taşıyan, ancak sivil giyimli olan kişilerin
de kolluk mensubu olduğunu düşündükleri kişilerle iş birliğinde bulunarak, tüm bu zorla geri göndermele-

14 Söz konusu video kaydına Yunanistan Sahil Güvenliği’nin resmi internet sayfasındaki basın sekmesinden erişilebildiği ifade edilmiştir.
Video için bkz. http://www.hcg.gr, Erişim Tarihi: 05/09/2021.
15 Uluslararası Af Örgütü tarafından 2015 yılında yayınlanmış olan “Korku ve Tel Örgüler Avrupa’nın Mültecileri Dışarıda Tutma Yakla-
şımı” başlıklı rapor için bkz. https://www.amnesty.org.tr/uploads/files/Rapor/FEAR%20AND%20FENCES%20EUROPE’S%20APPROA-
CH%20TO%20KEEPING%20REFUGEES%20AT%20BAY.PDF, Erişim Tarihi: 05/09/2021.
16 Uluslararası Af Örgütü tarafından 2021 yılında yayınlanmış olan “Yunanistan: Şiddet, Yalanlar ve Geri İtmeler - Avrupa Sınırlarında Göç-
men ve Mültecilere hâlâ Güvenlik ve Sığınma Hakkı Sağlanmıyor” başlıklı rapor için bkz. https://www.amnesty.org.tr/public/uploads/
files/Rapor/GREECE-VIOLENCE%20LIES%20AND%20PUSHBACKS_EUR25-4307-2021_TR.pdf, Erişim Tarihi: 05/09/2021.

147