Page 151 - geri itme ozel raporu son

“Pushback” of Human Rights / Ege Denizi’ndeki Geri İtmeler ve Boğulan İnsan Hakları Özel Raporu

Aynı şekilde devletler, kendi topraklarındaki sınır yönetişiminden ve etkin kontrol veya yetki
kullandıkları başka yerlerdeki operasyonlardan sorumludur.
21
Bu noktada, devletlerin kamu görevlilerinin fiillerinden veya kamu görevlisi olmayan ancak
yetki alanı içerisinde hareket eden kişilerin fiillerinden doğacak sorumluluğunun, fiilin ülke
sınırlarında gerçekleşip gerçekleşmediğinden bağımsız olarak o devlete atfedilebilir olması
durumunda da geçerli olduğu, geri itme eylemlerini gerçekleştirenlerin maske takmasının,
ülkelerin sorumluluğunu ortadan kaldırmadığı açıktır.

2. Kamu Dışı Aktörlerin Karşılaştığı Zorluklar

“Ulusal insan hakları kurumları ve araştırmacı gazetecilerin yanı sıra sivil toplum kuruluşları da geri
itmelerin raporlanması ve belgelenmesinde önemli bir rol oynamaktadır. Sivil toplum tarafından
sağlanan denetimlerin sağlıklı bir demokratik toplum için çok önemli olduğunu düşünüyorum ve
mültecilerin, sığınmacıların ve göçmenlerin haklarını koruyan STK’ların Yunanistan’da
faaliyet gösterdiği giderek artan zorlu ortamdan endişe duyuyorum. Bu kuruluşların ça-
lışmalarını itibarsızlaştırma girişimleri ve rapor edilmiş olan ağır işleyen, hantal kayıt prosedürle-
ri, yalnızca bu kuruluşları zayıflatmakla kalmayıp, aynı zamanda günlük olarak temel haklarını
güvence altına almak için bu kuruluşların çalışmalarına bağlı olan binlerce mülteci, sığınmacı ve
göçmeni de etkileme riskini taşımaktadır.”

Avrupa Konseyi İnsan Hakları Komiseri Dunja Mijatovic 22
Sivil toplum kuruluşları ve uluslararası kurum ve kuruluşlar uzun süredir geri itme iddialarını belgele-
mekte ve raporlaştırmaktadır. STK’lar ayrıca kurtarma faaliyetlerinde de fiilen yer almakta, dolayısıyla
hem geri itme uygulamalarına tanık olmakta hem de geri itme mağdurlarıyla sıklıkla görüşebilmek-
tedir.

Bağımsız sınır denetimi, sınır yönetimi operasyonları sırasında insan hakları hukukuna uyumu artırabi-
lecek derecede önem arz etmektedir. Ancak bizzat devletler tarafından sistematik bir şekilde yapılan,
AB tarafından da sıklıkla sahip çıkılan ya da üzeri örtülen uluslararası hukuka ve temel insan haklarına
açıkça aykırı olan uygulamaların bilinmesi ve duyulması bu uygulamayı yapanların önündeki en bü-
yük engeldir.

Bu nedenle bölgede bulunan STK’lar ve medya mensupları da zaman zaman bu uygulamalardan
nasibini almakta, caydırıcı önlemlere ve baskılara maruz kalmaktadır.

Özellikle arama ve kurtarmaya katılan sivil toplum kuruluşlarına ait gemiler ve mürettebat da göç-
menlere takınılan sert tutumdan nasibini almaktadır. Yunanistan’da STK’lar “casusluk”, “Devlet sırlarını

21 A/70/303, paragraf 11-13 için bkz. https://www.refworld.org/docid/55f292224.html; Erişim Tarihi: 05/09/2021.
22 Avrupa Konseyi İnsan Hakları Komiseri Dunja Mijatovic’in 3 Mayıs 2021 tarihinde 3 Yunan Bakana (Vatandaşı Koruma Bakanı, Göç
ve İltica Bakanı, Denizcilik ve Ada Politikası Bakanı) gönderdiği mektup için bkz. https://rm.coe.int/letter-to-mr-michalis-chrysochoi-
dis-minister-for-citizens-protection-o/1680a256ad; Erişim Tarihi: 24/01/2022.

149