Page 349 - geri itme ozel raporu son

“Pushback” of Human Rights / Ege Denizi’ndeki Geri İtmeler ve Boğulan İnsan Hakları Özel Raporu

tutulamayacağını belirten işkence yasağına ilişkin 3. maddesidir. Bununla birlikte, Sözleşme’de tanım-
lanan diğer haklar da Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi karar ve içtihadında sıklıkla değinilmektedir.

Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nde öngörülen hakların ihlaline ilişkin iddiaları ele almak üzere, birey-
lerin ve devletlerin başvurabileceği bir mekanizma kurulmuş olup, Sözleşme’nin denetim organı olan
bu mekanizmanın adı “Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi”dir. 145

Madde 1- “İnsan haklarına saygı yükümlülüğü”

“Yüksek Sözleşmeci Taraflar kendi yetki alanları içinde bulunan herkesin, bu Sözleşme’nin birinci bölümün-
de açıklanan hak ve özgürlüklerden yararlanmalarını sağlarlar.”
Madde 2- “Yaşam hakkı”

“1. Herkesin yaşam hakkı yasayla korunur. Yasanın ölüm cezası ile cezalandırdığı bir suçtan dolayı hakkın-
da mahkemece hükmedilen bu cezanın infaz edilmesi dışında, hiç kimsenin yaşamına kasten son verile-
mez…”

Madde 3- “İşkence yasağı”
“Hiç kimse işkenceye veya insanlık dışı ya da aşağılayıcı muamele veya cezaya tabi tutulamaz”.

Madde 5- “Özgürlük ve güvenlik hakkı”

“1. Herkes özgürlük ve güvenlik hakkına sahiptir. Aşağıda belirtilen haller dışında ve yasanın öngördüğü
usule uygun olmadan hiç kimse özgürlüğünden yoksun bırakılamaz:
a) Kişinin, yetkili bir mahkeme tarafından verilmiş mahkumiyet kararı sonrasında yasaya uygun olarak tu-
tulması;

… f) Kişinin, usulüne aykırı surette ülke topraklarına girmekten alıkonması veya hakkında derdest bir sınır
dışı ya da iade işleminin olması nedeniyle yasaya uygun olarak yakalanması veya tutulması;

2. Yakalanan her kişiye, yakalanma nedenlerinin ve kendisine yöneltilen her türlü suçlamanın en kısa sürede
ve anladığı bir dilde bildirilmesi zorunludur.

… 4. Yakalama veya tutulma yoluyla özgürlüğünden yoksun kılınan herkes, tutulma işleminin yasaya uy-
gunluğu hakkında kısa bir süre içinde karar verilmesi ve, eğer tutulma yasaya aykırı ise, serbest bırakılması
için bir mahkemeye başvurma hakkına sahiptir.
5. Bu madde hükümlerine aykırı bir yakalama veya tutma işleminin mağduru olan herkes tazminat hakkı-
na sahiptir.”

145 Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi için bkz. https://echr.coe.int/Pages/home.aspx?p=home; Erişim Tarihi: 05/09/2021.

347